"Cháu là con trai, 16 tuổi, chiều cao và cân nặng đều thấp hơn so với bạn cùng tuổi. Làm thế nào để cơ thể cháu phát triển bình thường? Ngoài luyện tập thể thao còn có loại thuốc nào hỗ trợ cho các trường hợp này không?".

Trả lời:

Ở tuổi 10-19, sự phát triển của các em trai cũng như các em gái không đồng đều, cùng tuổi cùng lớp nhưng tầm vóc khác nhau là chuyện bình thường. Giới hạn về tầm vóc ở mỗi độ tuổi đã được nghiên cứu nhiều. Ở con trai 16 tuổi, chiều cao được cho là bình thường nằm trong giới hạn 1m34-1m62. Dưới mức đó mới nghi ngờ có bất thường. Tuy nhiên, tầm vóc còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố.

Đầu tiên là yếu tố di truyền, nếu bố mẹ cùng thấp và nhỏ con thì rất có thể con cũng thấp. Nếu bố hoặc mẹ cao lớn thì con sẽ có tầm vóc trung bình hoặc chiều cao gần với bố hoặc mẹ theo gene nào trội hơn.

Khi không thấy hiện tượng lớn nhanh ở tuổi dậy thì (15-16 tuổi) thì đừng vội lo, 1-2 năm sau sẽ lớn phổng và tăng cân nhanh. Cũng nên biết rằng với một số em, nhất là các em trai, việc đã có một vài dấu hiệu dậy thì (mọc lông mu, cơ quan sinh dục to ra) nhưng vẫn không có hiện tượng lớn phổng cũng là chuyện bình thường. Do đó, tuy có thua kém các bạn cùng lớp về tầm vóc, nhưng chỉ trong tương lai gần, sẽ đuổi kịp nếu bố mẹ không phải là những người thấp bé.

Một số bệnh liên quan đến tuyến giáp trạng hay bệnh thận mạn tính, bệnh do thể nhiễm sắc bất thường cũng có thể làm cho tầm vóc thấp.

Để phát hiện nguyên nhân các trường hợp vị thành niên chậm phát triển về tầm vóc, các thầy thuốc thường khám kỹ toàn trạng, tìm hiểu tầm vóc của bố mẹ, cho chụp X-quang bàn tay và cổ tay để xem tuổi xương có phù hợp với tuổi năm tháng không, từ đó biết tiềm năng phát triển của trẻ. Ví dụ với trẻ 12 tuổi mà tuổi xương cổ tay mới là 8, chứng tỏ có sự chậm trễ về phát triển.

Các thầy thuốc có thể chỉ định hoóc môn tăng trưởng tổng hợp để giúp trẻ phát triển nếu như chắc chắn trẻ bị thiếu hụt loại hoóc môn này và chỉ giúp trẻ đạt đến chiều cao cần phải có. Cũng không dùng hoóc môn tăng trưởng cho những em muốn cao lớn hơn mức tự nhiên hoặc thấp bé do di truyền.

Năm 1982, ở Mỹ đã có nghiên cứu dùng testosterone cho trẻ 14-17 tuổi tầm vóc thấp và không có dấu hiệu dậy thì, nhất là khi các em có tâm lý mặc cảm về mặt xã hội. Sau một năm dùng thuốc, các em này đã dậy thì, lớn thêm 8-9 cm và trở nên năng động hơn. Tuy nhiên, phương pháp này không áp dụng cho mọi người và phải được thầy thuốc cân nhắc cho từng trường hợp.

Vậy, cách tốt nhất và an toàn nhất khi thấy vị thành niên nam chậm phát triển là hãy kiên nhẫn chờ đợi, đồng thời tăng cường về mặt dinh dưỡng, khuyến khích các hoạt động thể chất để các em phát triển tự nhiên.

BS Đào Xuân Dũng, Sức Khỏe & Đời Sống