Dennis Bergkamp rất sợ đi máy bay.

"Tim tôi bắt đầu đập nhanh, cổ họng khô khốc, hai bàn tay toát mồ hôi và tôi chóng mặt đến nỗi phải dựa vào tủ hoặc vịn tường cho khỏi ngã. Tôi nghĩ mình sắp chết, muốn chạy trốn mà không biết chạy đi đâu...” Đó là lời mô tả thường gặp ở những người bị chứng rối loạn ám sợ.

Rối loạn ám sợ là nhóm triệu chứng do một đối tượng hay hoàn cảnh gây sợ gây ra. Đây là thể bệnh thường gặp nhất của rối loạn lo âu, rất phổ biến ở nhiều nước. Tại Mỹ có khoảng 11% dân số từ 18 tuổi trở lên bị bệnh này một lúc nào đó trong đời. Dennis Bergkamp - cầu thủ bóng đá nổi tiếng người Hà Lan, đang chơi cho CLB Anh Arsenal - là một ví dụ về chứng rối loạn ám sợ: anh rất sợ đi máy bay.

Căn bệnh này làm giảm hiệu suất trong công việc và các mối quan hệ xã hội (do bệnh nhân sợ hãi và tránh né các hoàn cảnh có thể gây ra phản ứng sợ hãi như không dám đi máy bay, xe bus, không dám bước vào thang máy...). Triệu chứng thường gặp của rối loạn ám sợ là bệnh nhân bất thình lình cảm thấy sợ hãi, khiếp đảm khi đang ở trong một tình huống thực sự vô hại, dù tự biết rằng nỗi sợ hãi này là quá mức và vô lý. Kèm theo đó là các phản ứng cơ thể như nhịp tim nhanh, thở hụt hơi hoặc cảm giác nghẹt thở, run rẩy, toát mồ hôi, buồn nôn, cảm giác khó chịu trong bụng, chóng mặt...

Có 3 thể bệnh ám sợ:

Ám sợ khoảng rộng: Là sự sợ hãi khi phải ở một mình trong bất kỳ một tình huống hoặc nơi chốn nào mà bệnh nhân nghĩ rằng sẽ khó thoát ra hoặc khó nhận được sự giúp đỡ nếu chẳng may gặp khó khăn. Bệnh nhân thường tránh né những con đường hoặc nơi chốn đông người như cửa hàng, rạp hát... Do đó, bệnh nhân hay gặp khó khăn trong công việc và cuộc sống hằng ngày. Bệnh thường khởi phát từ 18 đến 35 tuổi; chủ yếu gặp ở phụ nữ (chiếm 2/3).

Ám sợ xã hội: Bệnh nhân sợ hãi và tránh né một cách vô lý các tình huống mà hoạt động của họ có thể bị người khác quan sát. Họ sợ rằng nếu làm một điều gì đó dù là tầm thường trước mặt người khác (ký ngân phiếu, uống cà phê, ăn trưa...) thì sẽ bị quan sát, bình phẩm hoặc bị làm cho hổ thẹn. Thường gặp nhất là sợ phát biểu trước đám đông. Tỷ lệ mắc bệnh ngang nhau ở nam và nữ. Bệnh thường bộc phát trong giai đoạn thanh thiếu niên.

Ám sợ chuyên biệt: Bệnh nhân sợ hãi vô lý một đối tượng cụ thể nào đó. Thường gặp nhất là sợ thú vật, đặc biệt là chó, rắn, côn trùng và chuột. Một số người sợ không gian đóng kín (như xe bus, thang máy, đường hầm...), độ cao. Phần lớn ám sợ chuyên biệt xuất hiện trong thời thơ ấu và biến mất khi trưởng thành. Nếu bệnh vẫn còn tồn tại sau đó thì phải điều trị. Thể bệnh này cũng hay gặp ở nữ hơn nam.

Theo bác sĩ Lê Quốc Nam thuộc Bệnh viện Tâm thần TP HCM, nếu điều trị đúng, chứng rối loạn ám sợ sẽ khỏi hoàn toàn. Thông thường, thày thuốc phối hợp 2 phương pháp: thuốc và tâm lý điều trị. Bệnh nhân được sử dụng các loại thuốc chống lo âu hoặc chống trầm cảm và áp dụng hình thức tâm lý điều trị hành vi (tiếp xúc với đối tượng hay hoàn cảnh gây sợ) và điều trị nhận thức (điều chỉnh các suy nghĩ sai lầm).

(Theo Người Lao Động)