"Con tôi 16 tuổi, thỉnh thoảng nổi lên những mụn nước nhỏ bằng đầu tăm ở lòng bàn tay, bàn chân, rất ngứa, đi khám bác sĩ chẩn đoán là tổ đỉa. Tổ đỉa biểu hiện như thế nào và cách điều trị ra sao?".

Trả lời:

Tổ đỉa là một bệnh ngoài da biểu hiện bằng mụn nước hay bóng nước xuất hiện ở lòng bàn tay và bàn chân, có tên khoa học là Dysidrose. Sang thương cơ bản là mụn nước hay bóng nước có đặc điểm sau:

- Khu trú ở lòng bàn tay, bàn chân, đặt biệt ở mé bên của ngón tay, lòng bàn tay, mặt trên - mặt bên và mặt dưới ngón chân, lòng bàn chân. Bệnh không vượt lên mé trên cổ tay và cổ chân.

- Mụn nước ăn sâu vào thượng bì làm cho da nổi gồ lên, hình tròn, rải rác hay xếp thành chùm.

- Sờ vào mụn nước thấy chắc, cảm giác như có một hạt gì nằm xen trong da, kích thước khoảng 1-2 mm, có thể trở thành bóng nước nhất là ở lòng bàn tay - bàn chân.

- Các mụn nước thường xẹp đi và teo đét chứ không tự vỡ, thường có màu hơi ngà vàng, khi bong ra để lộ một nền da hồng, hình đa cung hoặc tròn, có viền vẩy xung quanh, kèm theo rất ngứa, càng gãi càng ngứa.

Nguyên nhân của tổ đĩa thường đa dạng và phức tạp giống như bệnh chàm (eczema), một số nguyên nhân thường gặp:

- Do dị ứng với hóa chất trong sinh hoạt, trong nghề nghiệp như xăng dầu, xà phòng, xi măng…

- Do nhiễm khuẩn trong khi tiếp xúc với nước bẩn, bùn đất. Thường gặp nhất là do liên cầu trùng trong thể tổ đỉa nung mủ.

- Do dị ứng với nhiễm nấm ở kẽ chân.

- Loại tổ đĩa hay tái phát theo mùa, thường do ảnh hưởng của ánh sáng và nóng ẩm của thời tiết.

Để điều trị, trước hết, bệnh nhân bị tổ đĩa cần hạn chế tiếp xúc hóa chất, xăng dầu, xà phòng... Thường được cắt cơn ngứa bằng cách ngâm tay hoặc chân vào nước thật ấm khoảng 3-5 lần thì thay nước sẽ cắt được cơn ngứa, nên nhớ rằng ngứa trong tổ đỉa càng gãi càng ngứa hơn.

Điều trị tại chỗ: Ngâm thuốc tím 1/10.000. Thoa bằng milian hay eosine, trường hợp do nấm thì dùng thuốc chống nấm như canesten, trường hợp do dị ứng thì thuốc thoa tại chỗ như: Diprosalic, dermovate, Flucinar…

Toàn thân: Dùng thuốc kháng dị ứng để chống ngứa nhưClarityne 10 mg uống 1viên/ngày hoặc Celestamine, Polaramin… Nâng cao sức đề kháng dùng sinh tố các loại như PP, C, B1, B6… Trường hợp do nấm thì dùng Sporal hay Nizoral.

Qua thư chị hỏi, triệu chứng của con chị tương đối phù hợp với bệnh tổ đỉa. Về điều trị, trước hết nên đến bác sĩ chuyên khoa da liễu chẩn đoán xác định nguyên nhân để có điều trị hợp lý, cách điều trị có thể tham khảo như trình bày như trên.

BS Trần Quốc Long, Sức Khỏe & Đời Sống