Trung tâm Phân tích AND thuộc Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam. Nhiều năm trước, trung tâm hoạt động trong phạm vi của Phòng Di truyền phân tử thuộc Trung tâm Công nghệ sinh học, Ðại học quốc gia Hà Nội. Giáo sư, Tiến sĩ Lê Ðình Lương là người có công đầu trong việc đưa công nghệ nhân bản gien (ADN), thuật ngữ chuyên môn là PCR, phản ứng chuỗi polymerase, vào phổ biến ở Việt Nam. Hiện nay, kỹ thuật nhân bản gien đang được ứng dụng rộng rãi, hữu hiệu trong nhiều lĩnh vực, trong đó có xác định quan hệ huyết thống.
Từ chiếc máy PCR đầu tiên
Năm 1988, trong một lần ra nước ngoài dự hội nghị khoa học, giáo sư Lê Ðình Lương, lúc đó là Phó Giáo sư, chủ nhiệm bộ môn Di truyền học, Trường đại học Tổng hợp Hà Nội, được tiếp cận với kỹ thuật nhân bản gien. Chỉ 200 USD có thể làm chủ một công nghệ mới, phó giáo sư Lê Ðình Lương quyết định tự bỏ tiền túi để tậu chiếc máy. Về Việt Nam, thầy trò của bộ môn Di truyền học, ngoài thời gian lên lớp, lại mày mò thêm về công nghệ mới này. Từ đó đến nay, kỹ thuật nhân ADN bằng máy PCR vẫn không ngừng được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi, được coi là phương pháp xét nghiệm hiện đại và chính xác nhất, trở thành công cụ đắc lực, hữu hiệu phục vụ trong việc xác định huyết thống, chẩn đoán bệnh di truyền xác định trình tự ADN phục vụ cho việc nghiên cứu khoa học...
Ðề tài xác định huyết thống được Giáo sư Lê Ðình Lương tiến hành nghiên cứu liên tục từ đó đến nay. Từ năm 1995, sau khi đã hoàn chỉnh quy trình xét nghiệm, việc xác định quan hệ huyết thống đã đảm bảo độ chính xác cao, Phòng Di truyền phân tử thuộc Ðại học quốc gia Hà Nội đã bắt đầu đầu tiến hành thực hiện công việc này.
Hoạt động liên tục trong 10 năm, người có nhu cầu thì nhiều nhưng người biết để tìm đến thì quá ít, bởi chức năng chính của phòng là nghiên cứu, giảng dạy, chứ không phải làm dịch vụ. Để đáp ứng nhu cầu khách hàng, chính thức từ tháng 2 năm 2005, Trung tâm Phân tích ADN và công nghệ di truyền chính thức đi vào hoạt động.
Từ khi thành lập, lượng khách hàng có nhu cầu tìm đến ngày càng nhiều. Ðể phục vụ cho công tác nghiệp vụ, Bộ Công an và Bộ Quốc phòng có đơn vị chuyên trách việc xét nghiệm ADN, nhưng không phục vụ yêu cầu cá nhân. Trung tâm Phân tích ADN và công nghệ di truyền có thể nói là nơi duy nhất đang làm dịch vụ này. Chính vì thế, từ lúc khi đi vào hoạt động, chính giáo sư Lương cũng bắt gặp nhiều chuyện của cuộc sống. Và ông cũng chứng kiến nhiều kết thúc có hậu, hợp lòng người.
Thông thường, kết quả xét nghiệm chỉ có giá trị về khoa học. Ðể có giá trị pháp lý, quy trình lấy mẫu phải được thực hiện vớ i sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền. Giáo sư Lương đã thực hiện khoảng 50 trường hợp có giá trị pháp lý như thế cho tòa án và các sứ quán.
Dịch vụ của người Việt
Giáo sư Lê Ðình Lương cho biết, từ ngày giáo sư làm dịch vụ này cho đến đầu năm nay, kéo dài gần mười năm, giá thành ông tính cho một ca xét nghiệm thấp hơn so với các nơi khác trong và ngoài nước. Sở dĩ giá thành giảm là vì, theo Giáo sư Lương, sự lựa chọn của ông với công nghệ mới này như thế nào để phù hợp nhất với điều kiện của Việt Nam. Ví dụ, khi điện di các sản phẩm nhân ADN thì thay chất nền agarose cho kết quả nhanh, bằng polyacrylamid cho kết quả chậm hơn, nhưng tăng độ phân giải lên nhiều lần. Trung tâm hiện đang làm theo cách này, tuy mất thêm thời gian, nhưng bù lại, độ chính xác cao hơn hẳn, mà giá thành lại giảm được khá nhiều. Hoặc thay vì từng bộ hóa chất (kit) rất đắt tiền (do công pha chế giá cao của nước ngoài), Trung tâm chọn cách, vẫn mua những hóa chất đó của nước ngoài nhưng tự pha chế. Việc này cũng góp phần không nhỏ trong chiến lược hạ giá thành cho dịch vụ.
Hiện nay, mỗi tháng, trung tâm nhận xét nghiệm chừng 20 ca. Khách hàng thông qua website www.phantich-adn.com của trung tâm gửi mẫu về theo chỉ dẫn trong trang web để yêu cầu xét nghiệm. Ðây mới chỉ là bước khởi đầu, một ứng dụng nhiều người biết đến về khoa học phân tích ADN và công nghệ di truyền mà trung tâm thực hiện.
|