Hội chứng suy tuyến sinh dục khởi phát muộn
Theo nhiều nghiên cứu, testosterone, đặc biệt là testosterone tự do, thành phần có hoạt tính sinh học, bị giảm theo tuổi. Có người bị giảm testosterone rõ, có người giảm ít, có người không giảm. Đây là một hiện tượng tương đương với mãn kinh phụ nữ, nhưng sự giảm testosterone ở nam giảm từ từ hơn và không tuyệt đối như sự giảm sản xuất estrogen ở phụ nữ mãn kinh.
Các triệu chứng của đàn ông lớn tuổi bị giảm testosterone cũng giống như ở phụ nữ mãn kinh: mất ham muốn tình dục, mất khả năng cương, mất sức mạnh tinh thần, giảm khối cơ, tăng lượng mỡ và nếu giảm testosterone kéo dài, còn có đau xương và loãng xương. Các triệu chứng này gộp chung thành một hội chứng, gọi là hội chứng suy tuyến sinh dục khởi phát muộn (late-onset hypogonadism), hay để dễ hình dung, thường được gọi là mãn kinh nam (Male menopause, andropause).
Cũng như ở phái nữ, việc bổ sung testosterone cho những người bị mãn kinh nam đã được thực hiện với mong muốn đem lại cho những người này cảm giác "sống khỏe", phục hồi chức năng tình dục, tăng cường sức cơ, phòng loãng xương... Có nhiều vấn đề được đặt ra trong liệu pháp bổ sung testosterone cho người mãn kinh nam như khi nào thì cho dùng testosterone, theo dõi ra sao, liều lượng như thế nào, nhưng có hai vấn đề quan trọng nhất mà bác sĩ quan tâm là: dùng testosterone bổ sung có gây hại gì không và dùng dạng thuốc gì.
Bổ Sung testosterone cho những người bị mãn kinh nam liệu có hại gì không?
Tim mạch
Vì testosterone có thể gây ra rối loạn chuyển hóa lipid (mỡ) trong máu, dễ đưa tới bệnh xơ vùa thành mạch, nên người ta sợ dùng testosterone có thể gây hại cho tim mạch. Tuy nhiên điều này không đáng lo vì testosterone tuy có tác động xấu tới lipid trong máu nhưng lại có tác động tốt trên thành mạch máu. Bù qua sớt lại, người thiếu testosterone dễ bị hẹp thành mạch, tắc mạch hơn là người có đủ testosterone.
Tuyến tiền liệt
Hiện nay, các nhà khoa học thống nhất là dùng testosterone an toàn, không gây ra ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên nếu người bệnh đã có ung thư tuyến tiền liệt thì không được sử dụng testosterone và nếu đang sử dụng mà phát hiện bị ung thư tuyến tiền liệt thì phải ngưng thuốc.
Nên dùng dạng thuốc testosterone nào?
Dạng thuốc được dùng nhiều nhất hiện nay là testosterone este hóa dưới dạng thuốc tiêm mỗi 2-4 tuần. Nồng độ testosterone huyết tương sau khi tiêm cho thấy một đỉnh cao không sinh lý vào ngày thứ ba, thứ tư; tiếp theo, nồng độ testosterone giảm nhanh chóng tới giá trị nhược tuyến sinh dục trong 8-14 ngày tiếp theo.
Dạng thuốc uống dễ được chấp nhận bởi đa số bệnh nhân, nhưng testosterone nhanh chóng bị bất hoạt bởi gan hay hại gan như dạng thuốc 17a-methyl testosterone, chỉ trừ testosterone undecanoate. Đây là testosterone este hóa tan trong dầu, được hấp thu tử ruột qua hệ bạch mạch nên vượt qua được cửa ngõ bất hoạt ở gan. Thuốc này có thay đổi liều tùy theo mức độ giảm testosterone để bảo đảm sự sản xuất testosterone còn lại từ tinh hoàn được toàn vẹn. Trong những năm gần đây, dạng testosterone ngấm qua da đã có mặt trên thị trường, được dán trên da bìu hay da nơi khác của cơ thể. Tuy nhiên, theo tâm lý sử dụng thì bệnh nhân Việt Nam không thích các loại bôi, dán này.
Tóm lại, testosterone là một nội tiết tố quan trọng cho đàn ông khỏe mạnh về cơ thể và tâm thần. Nếu suy giảm testosterone được chẩn đoán, liệu pháp bổ sung testosterone là một giải pháp hợp lý. Tuy nhiên, vẫn cần có thêm các nghiên cứu khoa học về tác động của testosterone trên sức khỏe của đàn ông lớn tuổi trước khi chúng ta biết rõ lợi và hại của nó, điều mà người ta đã đạt tới với liệu pháp bổ sung nội tiết tố nữ ở phụ nữ mãn kinh.
|