Bằng mười hại nhau!
Nguyễn Trung Hiếu

Trong tháng qua, ngành điện lực có hai sự kiện lớn trên đất Quảng Nam, đó là thông hầm thuỷ điện A Vương (huyện Đông Giang) và khởi công thuỷ điện sông Tranh (huyện Bắc Trà My). Khoảng hơn 1.000 dân bản địa phải di dời đến nơi ở mới để nhường đất cho các công trình kinh tế nói trên.

Rút kinh nghiệm trên vài công trình trước đây, ngành điện lực chuẩn bị khá kỹ trong công việc di dân tái định cư. Mục tiêu được đặt ra là tránh để dân gặp phải khó khăn khi đến nơi ở mới, qua đó chủ động tiến độ, công trình tới đâu, dân ổn định tới đó.

Tại thuỷ điện A Vương, Ban quản lý công trình đã nhanh chóng xây dựng nhà mới cho 220 hộ đồng bào khá khang trang tại hai khu tái định cư Pale Pachanh và Cutchrun. Ngoài ra, tất cả người dân trong diện tái định cư sẽ được nuôi ăn trong vòng 1 năm trước khi tự túc được lương thực, công việc làm ổn định đời sống.

Nghe qua thì quả không còn gì phải phàn nàn, nhưng vấn đề lại nằm ở chỗ Ban quản lý thuỷ điện A Vương rập khuôn chuyện tái định cư của người đồng bằng lên đời sống của đồng bào dân tộc Cà Tu, quên cả bản sắc, đời sống văn hoá đặc thù của đồng bào thiểu số. Nhà ở dựng bằng gỗ tấm, mái tôn được bố trí hai hàng đều chằn chặn, hầm hập nóng khi hè đến, lạnh cắt thịt khi đông về; không có không gian sinh hoạt chung; không rẫy, không ruộng để tỉa hột lúa, hột bắp... Tất cả vốn đều là những yếu tố không thể thiếu được trong đời sống văn hoá, kinh tế của đồng bào dân tộc thiểu số... Hơn hết, từ những cục tiền đền bù, một lối sống khác, thực dụng và cá nhân hơn đang du nhập vào từng ngõ ngách của bản làng.

Từ quốc lộ 14, nhìn về Pale Pachanh, Cutchrun, hai khu tái định cư không khác gì hai làng nông thôn kiểu mẫu ở đồng bằng, nhưng tiếc thay, hồn làng đã không còn, người Cà Tu bị tách ra khỏi rừng, xa lạ với đời sống mới ngay trên mảnh đất chôn nhau, cắt rốn của mình. Việc chuẩn bị tốt nơi ở, sinh sống cho người dân tái định cư là việc cần, nhưng không chú ý đến bản sắc văn hoá, tập quán sống của vùng đất thì quả là thương nhau kiểu ấy, bằng mười hại nhau!