Sự thật về việc tận thu than của Cty Thiên Nam tại Quảng Ninh:
Cuộc bắt tay ngoạn mục tận thu vàng đen

Ngày 2.3.2005, Cty cổ phần Thiên Nam được UBND tỉnh Quảng Ninh cho thuê hơn 416.000m2 đất tại phường Mông Dương (thị xã Cẩm Phả, Quảng Ninh) để đầu tư dự án nuôi trồng nông - lâm sản. Trong quá trình thực hiện dự án này, Cty Thiên Nam "phát hiện" (?!) có than, nên đã xin phép và được UBND tỉnh QN cho "tận thu". Nhưng thực ra con đường đến với việc tận thu "vàng đen" không vô tình như thế!

Khu vực tận thu than của Cty Thiên Nam.

Toạ độ "vàng đen" được biết trước
Ngày 16.12.2004, Cty Thiên Nam mới được UBND tỉnh QN cho thuê hơn 416.000m2 đất để làm dự án nuôi trồng nông - lâm sản. Nhưng trước ngày này (16.12.2004) - tức ngày 9.9.2004 - Cty Thiên Nam đã có văn bản số 001 gửi TCty Than VN (nay là Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản VN , sau đây gọi tắt là Tập đoàn Than VN) xin khai thác vỉa than G9 ở cánh tây khu vực mỏ than Mông Dương.

Như vậy là từ trước khi Cty Thiên Nam "được" làm dự án nông - lâm sản, đã biết ở địa điểm này có "vàng đen" và xin Tập đoàn Than VN cho phép khai thác! Thế nhưng Tập đoàn Than VN đã ra văn bản số 3266 không cho phép: "TCty Than VN không có ý định thay đổi kế hoạch phát triển mỏ của Cty than Mông Dương, vì vậy không đồng ý với đề nghị của Cty Thiên Nam về việc xin khai thác than trong giới hạn của khoáng sản Mông Dương".

Cty Thiên Nam liền nghĩ xin phép UBND tỉnh QN và các cơ quan chức năng cho thuê hơn 416.00m2 đất cũng ở địa chỉ "vàng đen" nói trên để làm dự án... nuôi trồng nông - lâm sản.

Ngày 16.12.2004, trên cơ sở tờ trình số 1884 (ngày 1.12.2004) của Sở Tài nguyên và Môi trường, Phó Chủ tịch UBND tỉnh QN Nguyễn Quang Hưng đã ký Quyết định số 4597, cho phép Thiên Nam diện tích đất nói trên.

Tờ trình nói trên của Sở Tài nguyên và Môi trường, không hiểu vì lý do gì không làm rõ diện tích đất cho Thiên Nam thuê lại có một phần nằm trong ranh giới quản lý tài nguyên của Tập đoàn Than VN? Vì thế mà chỉ 5 ngày sau khi ban hành Quyết định 4579, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Quang Hưng đã lại phải ký một quyết định khác (QĐ 4639) tạm đình chỉ việc thực hiện Quyết định 4597(?!).

Bộ ba "tâm đầu ý hợp"
Trong lúc dự án này đang bị tạm đình chỉ, thì Giám đốc Cty Thiên Nam Vũ Đình Kiên, Giám đốc Cty than Mông Dương Doãn Văn Quang và Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Than Vũ Mạnh Hùng đã ngồi lại làm việc với nhau, mà sự "bắt tay" của 3 vị này thể hiện ở biên bản làm việc số 11, ngày 23.2.2005, rằng: "Trong diện tích xây dựng trên (diện tích được UBND tỉnh QN phê duyệt), nếu có tài nguyên than Cty Thiên Nam tổ chức tận thu than trong giới hạn của bản đồ quy hoạch được duyệt; than tận thu được giao cho Cty than Mông Dương mua lại...".

Cty Thiên Nam đã làm công văn xin UBND tỉnh tiếp tục thực hiện dự án nuôi trồng nông - lâm sản đã bị tạm đình chỉ. Căn cứ vào thoả thuận tại biên bản làm việc số 11 nói trên, "lờ" đi chuyện một phần diện tích đất dự án mà Cty Thiên Nam xin thuê nằm trên ranh giới quản lý tài nguyên của Cty than Mông Dương, ngày 2.3.2005, Phó Chủ tịch UBND tỉnh QN Nguyễn Quang Hưng lại tiếp tục hạ bút ký Quyết định số 649, tiếp tục thực hiện sự "bắt tay" - cho phép Thiên Nam tiếp tục thuê đất và thực hiện dự án mà trước đó ông Hưng đã ký quyết định tạm dừng.

Trong quá trình san lấp mặt bằng thực hiện dự án này thì "vàng đen" xuất hiện (không nằm ngoài kế hoạch của Thiên Nam). Thế là Thiên Nam lại dựa vào thoả thuận bộ ba nêu trên để xin UBND tỉnh tận thu "vàng đen". Ngày 24.3.2005, UBND tỉnh ra văn bản số 588 cho phép Thiên Nam được khai thác tận thu than trong ranh giới đất được thuê, và chỉ đạo: "Sản phẩm than tận thu chỉ được bán cho Cty than Mông Dương".

"Ngõ cụt"
Theo báo cáo của Cty Thiên Nam ngày 26.12.2005, tức sau 9 tháng kể từ ngày được thực hiện dự án nuôi trồng nông - lâm sản, Cty mới trồng rừng và chăm sóc cây rừng được khoảng 30ha; xây dựng công trình phụ trợ phục vụ dự án bao gồm nhà ở công nhân và nhà điều hành sản xuất, với tổng diện tích khoảng 500m2, đường công vụ, điện sinh hoạt... và đang "dự kiến" tiếp tục chăm sóc, trồng rừng phủ xanh đất trống, đồi núi trọc.

Nhưng bên cạnh đó, Thiên Nam coi trọng đầu tư cho tạo mặt bằng, tận thu than bằng việc đầu tư : 2 máy xúc, 1 ôtô tự đổ tải trọng 15 tấn, 8 ôtô tự đổ tải trọng 27 tấn, 5 xe Belaz tự đổ tải trọng 32 tấn. Và vì trong vòng 4 tháng (từ tháng 6 - 10.2005), Cty Thiên Nam đã nhanh chóng bóc được trên 63 nghìn tấn "vàng đen"...

Theo thông báo số 22, ngày 5.1.2006 về kết luận của đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh QN, thì việc thực hiện dự án của Cty Thiên Nam đã mắc sai phạm: Hồ sơ thiết kế kỹ thuật do Cty Thiên Nam tự phê duyệt không đủ cơ sở pháp lý; dự án thực hiện chưa đúng quy trình luật định; sử dụng đất sai mục đích...

Ngày 10.2.2006, đại diện Ban Kinh tế T.Ư đã kiểm tra tại hiện trường tận thu than của Cty Thiên Nam và có kết luận: "Cty Thiên Nam đang tiến hành khai thác than với quy mô lớn, chứ không phải là tận thu than. Khai trường của Cty Thiên Nam hiện đang khai thác than có nguy cơ tạo thành moong nước lớn, rất nguy hiểm về an toàn lao động của Cty Mông Dương".

Khi sự việc đã đi đến mức nghiêm trọng thì kết cục phải khác sự thoả thuận "bắt tay" ban đầu. UBND tỉnh QN đã ra Quyết định số 332 đình chỉ việc khai thác tận thu than và của Cty Thiên Nam. Và tại cuộc họp giải quyết "vấn đề Thiên Nam" ngày 16.3.2006, Chủ tịch UBND tỉnh QN Vũ Nguyên Nhiệm đã kết luận: Quyết định thu hồi toàn bộ diện tích hơn 41,6ha đất đã cấp cho Thiên Nam trồng rừng, kinh doanh lâm sản.

Đỗ Lê Tảo