17h ngày 17.8, liên Bộ Tài chính - Thương mại đã họp báo công bố tăng giá xăng dầu. Vượt qua mọi dự đoán trước đó, giá bán lẻ xăng A92 đã lên tới 10.000 đồng/lít và tất cả các loại xăng dầu khác đều tăng giá. Đây được xem là mức điều chỉnh tăng kỷ lục từ trước tới nay.

Vẫn chuyện lỗ
Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Tá khẳng định: Tăng giá xăng dầu là một quyết định không tránh khỏi trong bối cảnh giá dầu thế giới tăng cao. Theo ông Tá, một mặt bằng giá dầu mới đang hình thành với mức dao động từ 60-70USD/thùng và dự báo có thể lên tới 75USD/thùng. Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) cũng dự đoán nhu cầu tiêu thụ dầu thế giới năm 2005 tăng khoảng 2%, trong đó, nhu cầu tiêu thụ dầu của các nước thuộc Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) tăng khoảng 2,7%.

Do giá xăng, dầu thế giới tăng cao, 7 tháng đầu năm 2005, ngân sách nhà nước (NSNN) đã phải bù lỗ khoảng 7.554 tỉ đồng. Nếu giá xăng dầu thế giới vẫn tiếp tục dao động ở mức cao như những ngày qua và không điều chỉnh giá bán trong nước, thì tất cả các loại xăng, dầu đều lỗ lớn ( diesel, dầu hoả lỗ trên 1.800 đồng/lít, xăng lỗ từ 550-700 đồng/lít tuỳ chủng loại, madút lỗ gần 500 đồng/kg).

Với mức giá đó, 5 tháng cuối năm, NSNN sẽ phải bù lỗ khoảng 13 nghìn tỉ đồng, chưa kể giảm thu do thuế nhập khẩu xăng dầu (XD) là 0%. Như những lần trước, "chuyện lỗ" chính là lý do khiến liên bộ quyết định điều chỉnh giá XD lần thứ ba trong năm.

Chấp nhận một mặt bằng giá mới
Theo Thứ trưởng Bộ Thương mại Phan Thế Ruệ, sau khi thực hiện điều chỉnh giá bán XD trong nước đợt 3.7 vừa qua, nạn buôn lậu XD ở các tỉnh biên giới phía bắc đã được khắc phục một phần, song tình trạng buôn lậu XD ở các tỉnh biên giới Tây Nam vẫn diễn biến phức tạp, khó kiểm soát do giá xăng VN thấp hơn giá xăng tại Campuchia khoảng 4.000 đồng/lít và giá diesel thấp hơn khoảng 3.000 đồng/lít.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Văn Tá khẳng định: Trong điều kiện hội nhập với kinh tế thế giới hiện nay, chúng ta phải chấp nhận và thích ứng với mặt bằng giá mới. Chúng ta không thể và cũng không có khả năng giữ hệ thống giá trong nước biệt lập với thị trường thế giới và các nước lân cận.

Ông Tá cho rằng, việc điều chỉnh giá XD hiện nay vẫn theo nguyên tắc lựa chọn mức độ và bước đi thích hợp, bảo đảm được yêu cầu tiếp tục duy trì, ổn định kinh tế vĩ mô, phát triển sản xuất, có tính đến thu nhập, tiền lương của người lao động và đối tượng chính sách, giảm bớt bù lỗ của NSNN.

Với giá mới này, NSNN không bù lỗ với mặt hàng xăng, các mặt hàng dầu còn bù lỗ có mức độ và sẽ tiến tới không bù lỗ theo lộ trình hội nhập đã cam kết. Nếu giá XD thế giới tiếp tục duy trì như những ngày đầu tháng 8, dự kiến trong 5 tháng cuối năm, NSNN chỉ còn phải bù lỗ 2.500 tỉ đồng.

Điện, than, ximăng, thép... đều giảm lãi
Dù giá XD tăng, nhưng Chính phủ cũng đã chỉ đạo các ngành kinh tế quan trọng (điện, than, ximăng...) đều không được tăng giá từ nay đến cuối năm. Theo ông Tá, tác động của việc tăng giá XD tới những ngành này đã được tính toán kỹ.

Cụ thể, lợi nhuận kế hoạch của ngành than năm 2005 là 815 tỉ đồng. Hai lần tăng giá trước đã khiến ngành này giảm lãi khoảng 170 tỉ đồng. Thêm cú tăng giá lần này, khiến lợi nhuận của ngành than giảm tiếp 75 tỉ đồng nữa. Như vậy, tính chung cả năm, ngành than vẫn có lãi.

Lợi nhuận dự kiến của ngành điện năm 2005 là 679 tỉ đồng. Hai lần điều chỉnh trước đã khiến lợi nhuận của ngành này giảm 429 tỉ đồng, thêm lần tăng giá thứ ba, ngành điện sẽ bị giảm tiếp 139 tỉ đồng lợi nhuận, nhưng tính chung cả năm ngành điện vẫn có lãi 111 tỉ đồng.

Ngành ximăng dự kiến cũng sẽ bị giảm lãi khoảng 145 tỉ đồng qua 3 lần điều chỉnh giá XD. Thép sẽ bị đội giá khoảng 0,3%, vận tải ôtô sẽ bị ảnh hưởng tăng giá khoảng 6-10%.

Lại "thắt lưng buộc bụng"
Bài toán mà liên bộ yêu cầu các ngành phải thực hiện để đối phó với giá XD tăng vẫn lại là phải tiết kiệm chi phí. Công điện của Bộ Tài chính chiều 17.8 cũng chỉ đạo các sản phẩm chủ đạo (điện, than, ximăng...) phải tiếp tục kiềm chế ổn định, không để tăng giá bán ra. Các doanh nghiệp sử dụng nhiều XD phải có các giải pháp cải tiến công nghệ, tiết kiệm chi phí nguyên vật liệu nhằm giảm chi phí sản xuất, phấn đấu tiết kiệm 10% chi phí XD.

Các DN kinh doanh các sản phẩm dầu sẽ được hỗ trợ tài chính theo cơ chế tạm ứng 95% số lỗ phát sinh thực tế của các mặt hàng dầu và cuối năm NSNN sẽ hỗ trợ theo số liệu quyết toán. Để tránh tác động đối với đồng bào ở địa bàn miền núi, Chính phủ đảm bảo cho những hộ dân này được hưởng giá dầu thắp sáng là 4.900 đồng/lít và sẽ thực hiện hỗ trợ chênh lệch giá.

Cũng như những lần trước, Bộ Tài chính cũng chỉ đạo các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc T.Ư tăng cường công tác quản lý thị trường, có biện pháp cụ thể, không để xảy ra hiện tượng lợi dụng việc điều chỉnh tăng giá XD để tăng giá các sản phẩm một cách không hợp lý. Biện pháp này được xem là không mấy khả thi, khi giá cả vận hành theo cung cầu thị trường và nhất là một mặt bằng giá mới đã được thiết lập.

Giá bán lẻ xăng dầu (đồng/lít)