Cái lớn của một việc nhỏ
Tô Phán

Bộ Công an vừa ban hành thông tư về việc công an các địa phương sau khi tiếp nhận đủ hồ sơ hợp lệ, phải cấp lại ngay biển số xe cho người sử dụng. Đây là một thông tin bình thường! Đây là một văn bản dưới luật bình thường về quản lý điều hành của ngành công an. Đúng là như vậy - mọi thủ tục hành chính đều được giải quyết khi đầy đủ hồ sơ theo quy định. Tuy nhiên, soi vào thực tế thì bản chất - nói đúng hơn là phẩm chất - của việc Bộ Công an điều chỉnh quy định về quản lý trong trường hợp này, lại cần được đánh giá ở góc nhìn rộng hơn, công bằng hơn.

Thời gian qua, ở Hà Nội liên tiếp xảy ra nhiều vụ mất cắp biển số xe máy và xe ôtô - xu hướng sẽ lan ra một số thành phố khác. Có lẽ ít có nơi nào trên thế giới lại xuất hiện loại tội phạm lạ như vậy. Giá trị vật chất của các biển số xe không nhiều. Theo quy định, người bị mất biển số xe xin cảnh sát giao thông cấp lại với chi phí rất thấp. Tuy nhiên, cũng theo quy định, các khổ chủ muốn xin cấp lại phải có đủ các thủ tục giấy tờ như đơn trình báo mất cắp có xác nhận của cơ quan chức năng, phải chờ một thời gian nhất định, có khi vài ba tháng, để cảnh sát thẩm định, để tìm hiểu sự việc xem có khuất tất gì phía sau không... v.v và v.v...

Trong khi đó, công dân bắt buộc phải lưu hành xe trên đường, không có biển số xe mà đỗ ở nhà cũng là vi phạm, chứ chưa nói đến khi lưu hành. Vấn đề là sự phiền toái - mà sự phiền toái trong đời sống xã hội bao giờ cũng đem đến thiệt hại về nhiều mặt, khó đo đếm cụ thể bằng tiền đối với mỗi công dân. Tính toán thiệt hơn, các khổ chủ đành phải đi tìm mua lại biển số của chính mình với giá cắt cổ. Đây là sự phi lý vẫn tồn tại ngoài ý thức chủ quan của mỗi công dân, cũng như của cả hệ thống công quyền.

Mỗi quy định pháp luật đều có thể tác động hai mặt. Thông thường, khi xây dựng các quy định pháp luật, bao giờ cũng chỉ thấy và mục đích chỉ là thực tác động của mặt tích cực đối với đời sống xã hội. Nhưng mặt trái của nó (ngoài ý muốn của con người) có khi lại gián tiếp gây nên những phức tạp mới trong các mối quan hệ xã hội. Dù không phải trực tiếp, nhưng quy định chặt chẽ quá, nhất là thời gian thẩm định sự việc mất biển số xe, đã vô tình là cơ hội để hình thành đường dây tội phạm từ ăn cắp đến cò mồi và buôn bán biển số xe.

Vì vậy, thông tư của Bộ Công an thể hiện cách quản lý hiện đại và sát thực tế. Đó vừa là một trong những biện pháp ngặn chặn tội phạm từ gốc, đồng thời thực hiện xu hướng quản lý xã hội hiện đại là chủ động đáp ứng như cầu công dân trong khuôn khổ pháp lý có tính dân chủ cao, hơn là quản lý thụ động; giảm phiền toái, thiệt hại cho công dân hơn là chờ hậu quả xảy ra mới xử lý. Đấy chính là cái lớn của một việc nhỏ. Và vấn đề cần nói nữa là xin các ngành chức năng khác cũng có những việc làm hay như vậy!