Theo Đại sứ Ngô Quang Xuân, Trưởng Phái đoàn Đại diện Việt Nam tại Geneva, phía Mỹ luôn thể hiện thiện chí song cũng thường thắc mắc và đặt nhiều câu hỏi trong đàm phán đa phương cũng như song phương. Để đáp ứng hết yêu cầu đó, Việt Nam phải là một nước phát triển ở trình độ rất cao.

Đại sứ Ngô Quang Xuân vừa về nước để tham dự Hội thảo Việt Nam gia nhập WTO: Cơ hội và Thách thức, diễn ra tại Hà Nội hôm nay, 6/10.

- Đàm phán song phương với Mỹ về vấn đề Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vẫn chưa đi đến hồi kết. Ông nhìn nhận thế nào về thái độ của phía Mỹ trong vấn đề này?

- Tôi nghĩ là có sự khẳng định từ cấp lãnh đạo Mỹ, rằng họ ủng hộ rất cao việc đàm phán và gia nhập WTO của Việt Nam. Họ luôn tuyên bố sự ủng hộ đó như một thiện chí trong toàn bộ quá trình làm việc với Việt Nam. Nhân dịp chuyến thăm của Thủ tướng Phan Văn Khải hồi tháng 7, Tổng thống George Bush cũng tái khẳng định điều này, như một động lực giúp hai đoàn đàm phán tích cực gặp nhau và giải quyết các vấn đề còn tồn tại.

Tuy nhiên, dư luận trong và ngoài nước đều cho rằng trong đàm phán của Việt Nam, Mỹ vẫn là đối tác khó khăn nhất. Tôi nghĩ chuyện này cũng bình thường và dễ hiểu. Có lẽ người ta thấy Việt Nam có tiềm năng rất lớn, và khi vào WTO rồi, sẽ là một nền thương mại có sức cạnh tranh. Vì vậy, họ cũng muốn làm rõ rất nhiều vấn đề, nhất là các vấn đề liên quan đến chính sách thương mại toàn diện trước khi Việt Nam trở thành thành viên tổ chức này.

- Trong cả hai lĩnh vực đàm phán, hàng hoá và dịch vụ, phía Mỹ đều rất quan tâm và nêu rất nhiều câu hỏi. Tại các phiên đàm phán đa phương, họ thường là đối tác nêu nhiều câu hỏi nhất, nhiều thắc mắc nhất với đoàn đàm phán Việt Nam. Các phiên song phương cũng vậy. Theo tôi, ở nền kinh tế đang chuyển đổi như Việt Nam, có một số điểm còn tương đối nhạy cảm. Quyền thương mại là một ví dụ. Phía Mỹ rất quan tâm tới vấn đề này, đặc biệt là những điều liên quan tới doanh nghiệp Nhà nước. Mỗi khi gặp nhau, chúng tôi đều giải thích rằng nếu phía bạn yêu cầu quá cao về điều này thì Việt Nam rất khó đáp ứng ngay, phải có thời gian nhất định.

Còn nhiều vấn đề phức tạp khác trong đàm phán song phương Việt Mỹ. Song tôi nghĩ, chính sự chênh về trình độ phát triển, chênh nhau về hệ thống luật lệ, về mức độ tham gia thị trường quốc tế đã làm nảy sinh những khó khăn. Mỹ đang hỗ trợ Việt Nam rất nhiều, song cũng yêu cầu rất cao. Rất khó để có thể mở cửa toàn bộ thị trường cho mọi thành viên WTO. Nếu đáp ứng được hết các yêu cầu của Mỹ thì Việt Nam đã là một nước phát triển rất cao rồi. Theo tôi, các nhà đàm phán hai bên cần hiểu rõ nhau và nếu phía Mỹ thông cảm thì cũng bớt phức tạp cho Việt Nam.

- Lần gặp tiếp theo sẽ vào dịp nào, thưa ông?

- Hai bên đang sắp xếp để có thể gặp lại nhau trong tháng 10. Kết thúc phiên đa phương thứ 10 vừa qua tại Geneva, vị Chủ tịch Ban Công tác về vấn đề Việt Nam gia nhập WTO đã nói thời điểm cho phiên đa phương tiếp theo vẫn để mở. Ông cũng kêu gọi các nước còn những vấn đề gì trong đàm phán song phương thì tích cực gặp Việt Nam để giải quyết, giúp thúc đẩy quá trình gia nhập nhanh hơn.

- Một số ý kiến cho rằng, các đối tác còn lại vẫn chờ Việt Nam kết thúc với Mỹ rồi mới lên lịch gặp và kết thúc đàm phán song phương. Ông nghĩ sao về điều này?

- Đúng là có dư luận như vậy. Cái đó đúng mà cũng không đúng. Đến nay, chúng ta đã kết thúc với 21 đối tác. Các đối tác còn lại cũng chỉ còn vướng mắc một số vấn đề song phương. Tất nhiên, theo tôi, nếu chúng ta kết thúc đàm phán với Mỹ sẽ thuận lợi hơn khi giải quyết nốt các vấn đề với các đối tác còn lại.

Song Linh