Phi hình sự hóa không có nghĩa là hợp pháp hóa mại dâm- Ảnh minh họa

Theo ông Nguyễn Xuân Lập, Cục trưởng Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội, để có thể triển khai hiệu quả các mô hình, cần có sự so sánh, trao đổi dựa trên kinh nghiệm của các nước.

Kết quả nghiên cứu tại một số nước trên thế giới và tại New Zealand đã chỉ ra rằng phần lớn người hoạt động mại dâm phải sống một cuộc sống sợ hãi, khó khăn và bị kỳ thị. Những người hoạt động mại dâm sợ bị bắt giữ; đánh đập hoặc bị cưỡng bức; họ sợ bị phân biệt đối xử nếu họ tìm cách từ bỏ hoạt động bán dâm và tái hòa nhập xã hội. Những nỗi sợ hãi này thường lớn hơn nỗi sợ lây nhiễm HIV, do vậy đã hạn chế họ tiếp cận các dịch vụ phòng, tránh HIV. Đây là một phần lý do giải thích tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm người hoạt động bán dâm rất cao tại một số nước. Loại bỏ những mối lo sợ này cần được coi là trung tâm của phương thức giảm hại. Việc phi hình sự hóa hoạt động mại dâm giúp cho những người bán dâm tự bảo vệ mình khỏi lây nhiễm HIV, bị bạo lực giới hoặc bị bóc lột và tạo môi trường an toàn hơn cho họ để có thể thay đổi việc làm hòa nhập cộng đồng.

Từ kinh nghiệm của New Zealand

Tại New Zealand, giai đoạn trước năm 2003, mại dâm là bất hợp pháp, các hoạt động liên quan đến mại dâm được coi là tội phạm hình sự. Các văn bản pháp lý của quốc gia này là Luật về Các cơ sở Mát xa (Massage Parlours Act) 1978, Luật về Tội phạm (Crimes Act) 1961, Luật về Các vi phạm (Offences Act) 1991. Các hành vi liên quan đến mại dâm (bán dâm, chứa mại dâm, môi giới mại dâm, vận chuyển người bán dâm, sống nhờ vào thu nhập của mại dâm…) đều là bất hợp pháp. Hoạt động phòng, chống mại dâm được thực thi bởi cảnh sát thực thi luật pháp và bao cao su có thể được sử dụng như bằng chứng về hoạt động chứa mại dâm. Những người bán dâm, chủ chứa là đối tượng có thể bị bắt giữ. Người bán dâm trên đường phố thường bị bắt, khách hàng không bị coi là vi phạm pháp luật. Những người làm việc trong “Cơ sở massage” bị cảnh sát lưu trữ hồ sơ, sau đó công khai cho tất cả mọi người trên báo chí.

Năm 2003, đạo Luật Cải cách phòng, chống mại dâm được Quốc hội New Zeland thông qua, trong đó xóa bỏ sự trừng phạt đối với các hành vi liên quan đến mại dâm; thúc đẩy phúc lợi, sức khỏe nghề nghiệp và an toàn của người bán dâm; xác định vai trò cụ thể cho y tế công và cán bộ y tế; xác định trách nhiệm cho người tổ chức bán dâm, người bán dâm và khách hàng; các khoản tiền phạt và truy tố nếu có vi phạm về sức khỏe và an toàn; cấm mua bán dâm với người dưới 18 tuổi.

Sau 12 năm triển khai Luật về phi hình sự hóa mại dâm, Ủy ban rà soát Luật, New Zealand cho biết đã đạt được những kết quả tích cực, đó là không có ghi nhận nào về sự phát triển của ngành công nghiệp tình dục hay bất cứ sự gia tăng về số lượng người bán dâm sau khi triển khai Luật.

Phi hình sự hóa không có nghĩa là hợp pháp hóa mại dâm

Đối chiếu với tình hình tại Việt Nam, ông Nguyễn Xuân Lập cho biết, việc phi hình sự hóa mại dâm không có nghĩa là hợp pháp hóa mại dâm mà sẽ tạo môi trường an toàn hơn để bảo vệ quyền và sức khỏe của những người bán dâm.

Trong Chương trình hành động phòng, chống mại dâm giai đoạn 2016- 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã có nhiều giải pháp, biện pháp và các hoạt động can thiệp giảm tác hại dự phòng lây nhiễm các bệnh xã hội và HIV/AIDS, phòng ngừa, giảm tình trạng bạo lực trên cơ sở bình đẳng giới, trong đó tập trung xây dựng, chỉ đạo thực hiện 3 mô hình. Thứ nhất là mô hình cung cấp dịch vụ hỗ trợ cho người bán dâm tại cộng đồng, Trung tâm công tác xã hội. Tiếp đó là mô hình hỗ trợ nhằm bảo đảm quyền của người lao động trong các cơ sở kinh doanh dịch vụ dễ phát sinh tệ nạn mại dâm. Và cuối cũng là mô hình hỗ trợ tăng cường năng lực của các nhóm đồng đẳng/nhóm tự lực/câu lạc bộ của người bán dâm trong việc tiếp cận, truyền thông và hỗ trợ giảm hại, phòng, chống bạo lực giới.  

Ông Nguyễn Xuân Lập cho biết thêm, trong thời gian tới, Cục Phòng chống tệ nạn xã hội sẽ tiếp tục nghiên cứu, trao đổi, tiếp thu những quan điểm tiến bộ trong phòng, chống mại dâm; tranh thủ sự ý kiến và hỗ trợ từ các tổ chức, chuyên gia trong và ngoài nước trong công tác phòng, chống mại dâm cũng như định hướng xây dựng dự án Luật Phòng, chống mại dâm.