Bỏ lại phía sau một quãng đường dài tẻ nhạt của phim truyền hình Việt với những nhân vật nhạt nhòa, khát vọng đơn sơ, những câu chuyện tình tay ba hay chuyện học đường, các nhà làm phim đang lặn lội với rất nhiều cái mới để giành giật khán giả. Một trong những hướng đi cũ người mới ta là “người - nghề”- khai thác sâu hậu trường một nghề nghiệp.

Sự thành công của Blouse trắng, Nữ bác sĩ, Gia tài bác sĩ, Sóng gió thương trường... đã bắt đầu báo hiệu một dòng chảy đổi thay.

Nghề nghiệp phải chi tiết, tình yêu phải éo le...

Suốt những tháng đầu năm 2008, bộ phim về hậu trường của nghề truyền hình 21 tập On air của đài SBS (Hàn Quốc) liên tục đạt chỉ số rating (lượng người xem) cao nhất, những tập cuối vượt ngưỡng 20%. Lần đầu tiên truyền hình Hàn Quốc làm về hậu trường truyền hình và những con số rating chính là một phần quan trọng, tạo nên thắt - mở của câu chuyện phim.

Bộ phim cũng thể hiện chi tiết công nghệ chế tác kịch bản, cách thức và các công đoạn xúc tiến để khởi quay một bộ phim truyền hình, cách tìm kiếm tài trợ, quảng bá một bộ phim và quan trọng nhất là chiêu thức trong việc lăngxê và ràng buộc một ngôi sao truyền hình. Dường như khán giả đã được thỏa mãn mọi thắc mắc về việc làm phim, và hơn thế chuyện tình cảm của bốn nhân vật chính: ông bầu - ngôi sao, đạo diễn - biên kịch cũng diễn biến và thay đổi không ngừng.

Trong khi đó, cũng phát sóng kề ngày của On air, bộ phim Spotlight của đài SBS đã buộc phải dừng lại ở tập 16 vì chỉ số rating liên tục giảm. Bộ phim có một câu chuyện khá hấp dẫn, đi sâu khai thác về công việc của phóng viên truyền hình với rất nhiều kịch tính và có những bài học quý cho những người làm báo. Nhưng SBS không thể chỉ vì ý nghĩa của bộ phim đó mà tiếp tục, rating vẫn là chỉ số quan trọng cho sự sống còn của một bộ phim truyền hình. Nguyên nhân về sự thất bại của Spotlight được báo chí phân tích là bởi khán giả đã quá quen với chuyện tình yêu lọ lem - hoàng tử, trong khi bộ phim này không hề đả động đến tình yêu, dù chỉ là một cái nháy mắt!

Phim Hàn luôn có những môtip cố định và khán giả vẫn yêu thích. Những bộ phim khai thác sâu về nghề nghiệp như Người mẫu, Anh em nhà bác sĩ, Người quản lý khách sạn... thành công được bởi 50% sự chu đáo trong xây dựng nghề nghiệp của nhân vật và 50% bởi những chuyện tình đan chéo, éo le.

Trào lưu phim Hàn có lẽ đã buộc các nhà sản xuất phim truyền hình VN phải thay đổi. Muốn sống tiếp, các nhà sản xuất cũng buộc phải tìm chiêu thức khác.

Hoàng tử không chỉ là hoàng tử...

Gia An (phim Sóng gió thương trường) là một hoàng tử đúng như môtip cũ, nhưng Gia An lại là một chuyên gia marketing. Và trong suốt 30 tập phim, đan xen những chuyện tình yêu được mất là hành trình chi tiết về những vấp ngã rồi trưởng thành của anh trong nghề marketing. Những nhân vật được xây dựng khá kỹ lưỡng, những mâu thuẫn được nảy sinh từ chính môi trường chuyên sâu ấy đẩy câu chuyện đi tiếp. Sóng gió thương trường đang được coi là một phim truyền hình hấp dẫn trên sóng HTV và là phim truyền hình đầu tiên đi sâu khai thác về nghề marketing.

Hay cặp bác sĩ Lộc - Hạnh trong Gia tài bác sĩ là một cặp đôi đẹp trên màn ảnh. Chỉ riêng câu chuyện tình yêu của họ đã quyết định khá nhiều tới sức hấp dẫn của bộ phim. Nhưng phim đã đầy đặn hơn rất nhiều khi cặp đôi ấy được sống trong môi trường khắc nghiệt và đối mặt với vấn đề sinh tử của người bệnh.

Họ không chỉ là những cái bóng hời hợt trên màn ảnh mà là những nhân vật có số phận và có cá tính rõ ràng. Nghĩa là khán giả không còn chấp nhận những hoàng tử - công chúa xinh đẹp, mà còn đòi hỏi ở họ một công việc cụ thể và phải thể hiện được mình rất xuất sắc trong công việc ấy. Ðiều này đã chứng minh ở sự thất bại của bộ phim về nghề người mẫu Mùa chim én xôn xao. Sự cẩu thả trong xây dựng nhân vật và tạo hình diễn viên, khai thác chưa tới những chi tiết trong nghề đã đẩy bộ phim đi vào sự hời hợt dẫn đến mệt mỏi.

Theo đạo diễn Nguyễn Minh Cao (đạo diễn phim Gia tài bác sĩ), làm phim về nghề nghiệp rất khó vì ngay người trong nghề mỗi người cũng có cách làm nghề khác nhau. Ðạo diễn và cả diễn viên phải hiểu sâu sắc nghề nghiệp mình sẽ xây dựng trong phim. Và anh cũng cho rằng chuyện tình cảm con người vẫn là cái mà phim truyền hình cần khai thác mạnh nhất, yếu tố nghề nghiệp chỉ là phông nền, sự hỗ trợ và góp phần tạo nên thành công của phim.

Vào thời điểm hiện tại, ngoài Sóng gió thương trường đang phát sóng (18g từ thứ tư đến thứ bảy hằng tuần trên HTV9), đang có một xu hướng những bộ phim khai thác sâu hậu trường nghề nghiệp sắp lên sóng như Chuyện tình đảo Ngọc, Vua sân cỏ, Siêu mẫu xì trum, Taxi, Công nghệ thời trang, Lập trình cho trái tim... Nói về thành công của những bộ phim “người - nghề” sẽ còn là quá sớm, nhưng điều đó cho thấy để chiều lòng “thượng đế”, các nhà làm phim truyền hình đang quyết liệt thay đổi...

DƯƠNG BÌNH NGUYÊN