Thanh thiếu niên, được định nghĩa là những người trong độ tuổi từ 10 đến 24, hiện nay có khoảng gần 30 triệu người tại Việt Nam.Trên thực tế, toàn bộ dân số Việt Nam đang tiếp tục trẻ hóa với 53,1% dân số dưới 25 tuổi. Trong khi đó, theo Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS, thanh niên có nguy cơ cao nhất về lây nhiễm HIV.

Tỷ lệ của nhóm tuổi 13 – 19 trong số những người nhiễm HIV đã tăng từ 5,3% lên hơn 12%. Và đối với lứa tuổi 20 – 29 tăng từ 16,8% lên trên 35%. Bên cạnh việc sử dụng ma túy, sự lây truyền qua quan hệ tình dục (QHTD) cũng gia tăng đáng kể. Thế nhưng việc giáo dục QHTD an toàn cho giới trẻ hiện nay còn rất ... lúng túng và bị động. Theo các nhà nghiên cứu về vấn đề này thì có khoảng 30% thanh niên có QHTD trước hôn nhân. Họ cho rằng tỷ lệ này đang tiếp tục tăng lên. Hầu hết các cuộc nghiên cứu đều xác định độ tuổi bắt đầu QHTD trung bình của thanh niên là khoảng 19 (đối với nam) và 19,5 (đối với nữ).

Những lý do khiến QHTD trước hôn nhân tăng lên gồm:

- Tuổi kết hôn muộn hơn, tự do hơn trong lựa chọn bạn đời.

- Sự thay đổi các mối quan hệ gia đình và sự thay đổi về mặt xã hội. Hầu hết nam giới đều cho biết họ có QHTD lần đầu là với bạn gái. Một thống kê khác cho thấy 25% nam giới được hỏi đã cho biết họ QHTD lần đầu với gái mại dâm.

- Giới trẻ cũng bày tỏ sự e dè đối với hậu quả QHTD trước hôn nhân hơn là vấn đề đạo đức. Các cô gái trẻ thường sợ rằng sau này họ không thể lấy chồng và sợ nhất là có thể có thai. Nam thanh niên thì cũng lo lắng về việc có thai ngoài ý muốn và lo lây bệnh truyền nhiễm.

- Giới trẻ đang tò mò và háo hức muốn học hỏi nhiều hơn về giới tính và tình dục. Rất nhiều thanh niên khi được hỏi đều cho biết họ muốn có thêm nhiều thông tin và được tư vấn về sinh lý học sinh sản, giới tính... cũng như các vấn đề rộng hơn như mối quan hệ và tình yêu. Một vài cuộc điều tra cho thấy sự báo động về việc thiếu kiến thức và hiểu biết trong thanh niên về sức khỏe sinh sản, sinh lý học sinh sản và các phương pháp tránh thai.

- Trong khi đó, các chương trình dân số trong nhà trường lại tập trung vào những mục tiêu chung như các mối quan hệ giữa dân số và kinh tế, cùng lắm thì chỉ nhấn mạnh thêm các bức thông điệp về "kiêng nhịn".

- Các chương trình có vẻ khô cứng và không thú vị, không phân biệt được giữa thanh niên chủ động với tình dục hoặc giữa thanh niên đã lập gia đình và chưa lập gia đình.

Phải chăng, đã đến lúc các nhà giáo dục và xã hội cần nhận diện đúng thực tế để có thể đề ra những đối sách đúng đắn, hướng dẫn giới trẻ có những mối quan hệ lành mạnh?