![]() |
Bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn. Ảnh: Nhật Thy |
Đó là chia sẻ bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia về vấn đề điều trị nghiện ma túy, trong đó có các loại ma túy tổng hợp đang được cho là khó cai, thậm chí ‘vô phương cứu chữa’.
Phân loại các chất ma túy để tìm hướng điều trị thích hợp
Theo bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn, người ta không phân biệt các chất ma túy là ma túy tổng hợp và ma túy tự nhiên mà phân loại thành các chất gây nghiện yên dịu, các chất gây kích thần, các chất kích thần gây ảo giác, các chất yên dịu gây ảo giác hoặc các chất gây ảo giác thuần túy. Hiện nay ma túy tổng hợp người ta hay nói là nhằm vào các chất dạng amphetamine là chính, ví dụ amphethamin, methamphetamin (hàng đá), thuốc lắc (ectasy). Ngoài ra còn 1 số chất nữa như mephedrone, cathinone, cần sa, cỏ Mỹ. Các chất gây ảo giác thuần túy như LSD 25, các dung môi hữu cơ cũng gây ra ảo giác. Cũng không cần phân biệt ma túy cũ, ma túy mới bởi thực tế ra những loại ma túy như amphetamine, methamphetamin, thuốc lắc đã có ở nước ngoài từ lâu, nó chỉ mới du nhập vào Việt Nam. Trước đây, các loại ma túy phổ biến ở Việt Nam là ma túy dạng thuốc phiện.
“Khi chia các chất gây nghiện nói chung và ma túy nói riêng vào từng nhóm như vậy giúp chúng ta có những cách can thiệp khác nhau. Ví dụ các chất dạng thuốc phiện thuộc nhóm các chất gây yên dịu có đặc điểm là các rối loạn xảy ra thường gây ra hội chứng cai rất trầm trọng, nghĩa là khi sử dụng nó thì gây ra triệu chứng cai ở mặt cơ thể. Ngược lại, các chất dạng kích thần như amphetamine hay các chất gây ảo giác thì chủ yếu là gây rối loạn tâm thần, cụ thể là hoang tưởng, ảo giác khi sử dụng hoặc ngay sau khi sử dụng. Ở nhóm này, hội chứng cai về mặt cơ thể thì không đáng kể hoặc không đáng phải can thiệp. Như vậy để điều trị lạm dụng nhóm gây yên dịu thì chúng ta cần thiết phải sử liệu pháp cai về cơ thể, còn nhóm ma túy gây kích thần, ảo giác thì cần can thiệp về tâm lý, điều trị các nhiễm độc như hoang tưởng ảo giác kích động rối loạn hành vi", bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn cho biết.
Điều trị lệ thuộc về tâm thần là quan trọng nhất
Nhiều người vẫn còn thắc mắc là tại sao vẫn chưa có thuốc điều trị cho bệnh nhân lạm dụng các chất dạng amphethamine, tuy nhiên theo bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn, thật sự không cần đến loại thuốc này. Bởi tất cả các chất gây nghiện nói chung và các chất gây kích thần nói riêng đều có một đặc điểm chung đó là sự lệ thuộc về tâm thần.
“Sự lệ thuộc tâm thần này mới là điểm chính. Lâu nay chúng ta cứ tập trung vào điều trị lệ thuộc về cơ thể, không chú trọng khâu điều trị sự lệ thuộc tâm thần. Sự lệ thuộc tâm thần là sự thèm muốn lâu dài, bất thường, không kiểm soát được với chất gây nghiện và chất ma túy. Vậy cơ bản của vấn đề điều trị là chúng ta phải tác động vào tinh thần người bệnh để thay đổi nhận thức của họ từ đó họ không sử dụng ma túy nữa”, Phó Viện trưởng Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia cho biết.
Bác sỹ Tuấn cho biết thêm, Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia tuần nào cũng tiếp nhận các trường hợp bệnh nhân đến trong tình trạng hoang tưởng, ảo giác do sử dụng các chất kích thần. Thông thường các vấn đề nhiễm độc do sử dụng các loại chất này sau một vài ngày sẽ ổn định, tuy nhiên để bình phục hoàn toàn cần tích cực làm biện pháp tâm lý, gia đình, cá nhân. Với sự kiên trì của gia đình, nhiều trường hợp phục hồi rất tốt.
“Tùy theo từng chất, khi có loạn thần ảo giác thì sử dụng an thần kinh, có trầm cảm thì sử dụng thuốc trầm cảm. Tuy nhiên liệu pháp tâm lý vẫn là biện pháp quan trọng nhất, duy trì lâu dài nhất, cơ bản nhất trong điều trị ma túy nói chung và ma túy kích thần nói riêng”, bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn nói.
Cập nhật tiêu chuẩn mới trong điều trị nghiện
Viện Sức khỏe tâm thần quốc gia cũng đã cập nhật hướng dẫn mới của Mỹ về chẩn đoán rối loạn sử dụng chất gây nghiện để thay thế cho tiêu chuẩn chẩn đoán cũ từng gây nhiều tranh cãi.
Bác sỹ Nguyễn Minh Tuấn cho biết, theo tiêu chuẩn cũ, việc chẩn đoán, điều trị cho bệnh nhân gặp rất nhiều khó khăn.
Theo bác sĩ Nguyễn Minh Tuấn, trước kia để chẩn đoán một người nghiện, nếu người ta thừa nhận người ta bị nghiện thì thuận lợi, nhưng nếu người ta không thừa nhận người ta nghiện thì cũng rất khó. Đây cũng là khó khăn mà các đơn vị điều trị nghiện thường đặt câu hỏi và yêu cầu Bộ Y tế quy định như thế nào cho rõ. Có những chất rất rõ ràng như các chất gây nghiện dạng thuốc phiện (có hội chứng cai trên cơ thể) nhưng đối với những chất dạng amphetamine thì không có hội chứng cai trên cơ thể nên rất khó.
Đến nay, với hướng dẫn chẩn đoán mới, Hội Tâm thần Mỹ đã thay khái niệm “nghiện chất” bằng cụm từ “rối loạn sử dụng chất”, giúp các bác sĩ dễ dàng hơn trong việc điều trị cho người bệnh. Hướng dẫn chẩn đoán mới chia ra 4 nhóm để xác định tình trạng rối loạn sử dụng chất gây nghiện của người nào đó.
Đó là các nhóm: Hư hỏng kiểm soát sử dụng, Hư hỏng chức năng xã hội, Sử dụng nguy cơ, Tiêu chuẩn dược lý. Có 11 tiêu chuẩn cụ thể, nếu người đó có từ 1 đến 3 tiêu chuẩn thì ở mức độ nhẹ, có từ 4 đến 5 tiêu chuẩn thì ở mức độ trung bình, từ 6 đến 11 tiêu chuẩn là mức độ nặng. Nếu không sử dụng các chất gây nghiện trong vòng 12 tháng sau điều trị thì bệnh nhân mới được công nhận là hết rối loạn sử dụng chất gây nghiện.
Bác sỹ Tuấn cho biết thêm, với bộ tiêu chuẩn mới này, khái niệm rối loạn sử dụng chất sẽ được dùng thay thế cho “nghiện chất”, mang tính kỳ thị. Hơn nữa việc phân loại dựa theo tiêu chuẩn sẽ giúp bác sĩ dễ dàng hơn trong chẩn đoán, kể cả khi người bệnh không thừa nhận tình trạng nghiện.
Bên cạnh đó, những người sử dụng các chất gây nghiện như rượu, ma túy cần được can thiệp ngay khi mới sử dụng, không đợi đến khi nghiện mới điều trị.
Nhật Thy (thực hiện)
▪ BHYT sẽ thanh toán đầy đủ các dịch vụ điều trị HIV/AIDS (14/11/2017)
▪ Toàn quốc phát hiện trên 208.000 trường hợp nhiễm HIV/AIDS (11/11/2017)
▪ Methadone vẫn mang lại hiệu quả lớn trong điều trị cai nghiện ma túy (10/11/2017)
▪ Xét nghiệm HIV sớm: Tiền đề để đạt mục tiêu 90-90-90 (08/11/2017)
▪ Triển khai Tháng Hành động vì bình đẳng giới năm 2017 (04/11/2017)
▪ Bổ sung một số chất ma túy để dùng trong điều tra tội phạm (03/11/2017)
▪ Điều trị dược lý trong cai nghiện ma túy (02/11/2017)
▪ Đề xuất về nội dung và mức chi đặc thù của dự án Phòng, chống HIV/AIDS (01/11/2017)
▪ Xuất hiện loại ma túy cần sa dạng dẻo (27/10/2017)
▪ Vì sao phải quy định còn độc thân mới được chuyển đổi giới tính? (25/10/2017)