Kiểm định chất lượng giáo dục

Tô Thành
Trong Hội nghị tổng kết năm học 2004-2005 và triển khai nhiệm vụ năm học 2005-2006 mới đây, Bộ trưởng Bộ Giáo dục - Đào tạo (GD-ĐT) thừa nhận năm học vừa qua ngành có 4 điểm "nóng" chưa được giải quyết. 1. Chất lượng GD chưa cao (cả GD văn hoá lẫn GD nghề nghiệp), các địa phương vẫn chưa làm tốt việc phân luồng, định hướng nghề nghiệp. 2. Tình trạng thi cử còn nặng nề. 3. Quá tải trong chương trình. 4. Tiêu cực trong ngành vẫn chưa được giải quyết. Vì nhiều lý do, người ta tin rằng tổng kết năm học tới, ngành GD&ĐT vẫn phải nói đến 4 điểm "nóng" này, nhưng có thể ở mức độ khác.

Hơn bất kỳ ngành nào, ngành GD-ĐT liên quan đến mọi miền, mọi người (dù đã rất già hay còn đang trẻ). Dưới góc độ đó, chúng ta nhìn nhận lại 4 điểm "nóng" mà ông Bộ trưởng đã nêu.

Muốn khắc phục về chất lượng, một trong những việc cần làm là các địa phương phải làm tốt việc phân luồng, định hướng nghề nghiệp. Nhưng chưa có giáo dục liên thông (người có bằng trung cấp nghề muốn có bằng đại học không phải học lại những môn mình đã học...) góp phần làm người ta cố chen vào đại học. Mặt lớn hơn của việc phân luồng là lập ra các trường dạy nghề, đây là công việc còn tốn kém hơn cả việc lập ra các trường dạy chữ - cần đến sự tham gia không chỉ của Chính phủ.
Bộ trưởng thừa nhận là tình trạng thi cử trong năm học 2004-2005 còn nặng nề.

Vậy thì làm thế nào cho bớt "nặng nề"? Về đề thi đại học năm nay, GS Văn Như Cương nói : "…đề ra không khó, sát với chương trình". Đó là một khởi điểm tốt để có thể làm cho việc học và việc thi bớt nặng nề, và tiến tới giảm tải chương trình.

Về tiêu cực của các trường trong ngành GD-ĐT (quay cóp, gian lận) mà ngành chưa giải quyết được. Lỗi của ngành một phần, học sinh, sinh viên quay cóp là lòng tự trọng của họ còn thấp, việc này lỗi chính là ở gia đình và bản thân họ. Ai đã xem tivi khó quên cảnh nhiều phụ huynh bắc thang leo tường ném bài cho con em. Thế nên việc này ngành GD không thể làm một mình, và trong báo cáo năm tới của ngành chắc sẽ còn nhắc tới vài điểm nóng mà năm nay đã nhắc, hy vọng mức độ sẽ nhẹ hơn.

Một trong những nguyên nhân của tình trạng mà năm nào cũng phải nói tới 4 điểm "nóng" của ngành giáo GD là chất lượng giáo dục chưa được kiểm định một cách nghiêm túc. Tại Hội thảo "Đảm bảo chất lượng trong giáo dục đại học" gần đây, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bành Tiến Long đã nói: "Phải làm quen dần với vấn đề kiểm định và cộng nhận chất lượng để thúc đẩy cạnh tranh chất lượng giữa các trường đại học".

Các trường đại học chưa được kiểm định, các trường phổ thông cũng vậy. Bộ GD-ĐT muốn nâng cao chất lượng thì cũng phải kiểm định chất lượng và tạo ra sự cạnh tranh giữa các trường trên một địa bàn. Đã nhiều lần chúng ta cải cách giáo dục. Không ít người lao tâm khổ tứ vì nó, rồi "cao đàm khoát luận" ở không biết bao nhiêu hội nghị, hội thảo và tốn bao giấy mực trên các báo, chỉ vì chưa có kiểm định giáo dục một cách nghiêm túc. Đã đến lúc (dù muộn), phải làm quen dần với kiểm định chất lượng giáo dục. Nhưng cơ quan kiểm định đó phải độc lập, nằm ngoài Bộ GD&ĐT, tập hợp được cả ý kiến của dân và tranh thủ được trí tuệ của các bậc học giả trong và ngoài nước.