Việt Nam là nước có tỷ lệ trẻ vị thành niên phá thai cao trên thế giới. Ước tính có khoảng 1,2-1,5 triệu ca nạo phá thai/năm, trong đó tuổi vị thành niên chiếm khoảng 300.000 ca. Trong thời kỳ đổi mới, sự du nhập lối sống của nước ngoài vào Việt Nam đã có ảnh hưởng sâu sắc tới lớp trẻ. Đặc biệt, quan điểm về tình dục trước hôn nhân có nhiều thay đổi trong thanh niên dẫn tới gia tăng quan hệ tình dục trước hôn nhân, có thai ngoài ý muốn và nạo phá thai.

Điều đáng lo ngại hiện nay là đối tượng tham gia vào các tệ nạn xã hội đang có xu hướng “trẻ hóa” ngày càng nhanh. Không phủ nhận một điều là trong giới trẻ đang xuất hiện một bộ phận có lối sống buông thả, muốn phá cách những chuẩn mực đạo đức của xã hội. Ví như các vụ scandal phản cảm của các diễn viên vừa qua chẳng phải là những nỗi buồn của các bậc cha mẹ cũng như các nhà giáo dục đó sao?

Tuy nhiên, thật khó có giải pháp hữu hiệu khi mấu chốt của vấn đề là nhằm giải quyết nạn quan hệ tình dục buông thả ở lứa tuổi thanh, thiếu niên, cùng với vô số những hậu quả khó lường từ nó mang lại. Hai nội dung cơ bản giáo dục của giới tính cho tuổi vị thành niên hiện nay là: “Giữ mình, nói không với tình dục” (nhằm khuyến khích các bạn trẻ biết kiên nhẫn để đợi chờ “chuyện ấy” tới lúc hôn nhân) và chương trình giáo dục về “tình dục an toàn” (vốn để tránh thai và phòng bệnh) đều không thể đưa ra những lời giải rõ ràng và hiệu quả. Đã có nhiều cuộc nghiên cứu tập trung chủ yếu vào việc giáo dục giới tính cho các em ở trường phổ thông và đại học. Kết quả tìm được cho thấy: không thể giải quyết triệt để những mối ngờ vực của tuổi trẻ.

Cái khó trong các chương trình giáo dục giới tính hiện nay là ở chỗ: không phải tất cả những thông điệp giới tính, tâm lý, tình dục... gửi tới cho các em học sinh, sinh viên đều đồng bộ. Nếu các nguồn tài liệu chỉ xem việc “kiềm chế bản thân” như là việc chỉ bỏ đi hành động quan hệ ân ái là điều hoàn toàn sai lầm! Cần phải thêm những yếu tố về tâm lý giới tính, văn hóa giới tính, ứng xử với bạn khác giới, đạo đức, lối sống... Đừng nên nhầm giáo dục giới tính là các môn học chỉ liên quan đến tình dục. Còn nếu coi tình dục an toàn chỉ bằng việc dùng bao cao su thôi thì còn thiếu nhiều lắm!

Có một thực tế là công tác giáo dục giới tính ở nhà trường, đặc biệt ở cấp III, vẫn còn lỗ hổng quá lớn, rất hiếm có giáo viên nào chuyên trách mảng giáo dục này, mà nó được tích hợp đơn giản chủ yếu ở môn giáo dục công dân. Nếu giáo viên nào có trách nhiệm cũng chỉ đề cập gần xa vấn đề nhạy cảm này qua những tiết học về sinh học, giải phẫu cơ thể học..., mà trên thực tế đó là vấn đề khoa học chứ không phải giáo dục giới tính. Một số trường thi thoảng cũng có tổ chức những buổi học ngoại khóa về sức khỏe vị thành niên, giới tính, HIV/AIDS... ở môn giáo dục công dân, các em sẽ được học những nội dung tích hợp về tình yêu - hôn nhân - gia đình. Nội dung có dạy về tác hại của tình dục vị thành niên. Các em có học về sức khỏe vị thành niên, trong đó có giáo dục về dân số - kế hoạch hóa gia đình. Mỗi tuần chỉ có một tiết học môn giáo dục công dân, mà ở môn này còn phải tích hợp nhiều bài giảng khác nhau như giáo dục giới tính, giáo dục an toàn giao thông, công ước quyền trẻ em, sức khỏe, phòng chống ma túy... Như vậy làm sao có thời gian để dạy nhiều hơn về các vấn đề giới tính, sức khỏe vị thành niên?

Điều đáng nói là trong khi chương trình giáo dục của chúng ta còn lỗ hổng trong việc giáo dục giới tính, thì lối sống hiện đại của nước ngoài ồ ạt du nhập vào nước ta. Công nghệ thông tin phát triển từng ngày và thế giới tràn ngập thông tin. Chỉ cần vào mạng, mọi dạng sex, mọi hình thức sex đều có. Phải chăng để hạn chế những thực trạng đáng buồn này, các “nhà giáo dục” đừng quá kiên tâm vào việc “khoanh vùng và loại bỏ” mà nên tập trung vào tư duy và cách nghĩ của giới trẻ. Thành thực mà nói, nội dung của vấn đề nhạy cảm này đã vượt ra ngoài phạm vi những gì mà học sinh, sinh viên được giảng dạy nơi học đường. Tuy nhiên, điều mà các em thật sự học hỏi, gặt lượm được lại chính là từ môi trường giáo dục của gia đình.

Khoa học chứng minh một điều là những em gái nào gần gũi với mẹ của các em hơn, những người mẹ nào diễn đạt đầy đủ và rõ ràng về quan điểm của họ đối với việc quan hệ tình dục sớm ngoài phạm vi của hôn nhân ở lứa tuổi thanh thiếu niên - thì đó thường là những em vẫn còn gìn giữ sự trinh tiết cho đến hôn nhân. Hơn nữa những người mẹ của những cô con gái vẫn còn trinh nguyên thường có khuynh hướng biết rất rõ được con gái của họ ở đâu, khi chúng không có mặt ở nhà; biết rõ được bạn bè của con gái họ; và vẫn thường có những hoạt động mang tính chất gia đình, thí dụ như: cùng ăn cơm chung trong gia đình, cùng bàn luận chung với gia đình, cùng đọc sách hay xem truyền hình chung với gia đình, hay cùng đi cắm trại hay tham quan một nơi nào đó cùng với gia đình và trong phạm vi của gia đình... Sự can dự của các bậc làm cha mẹ trong việc giảng dạy và giải nghĩa rõ ràng cho con cái của họ về những lầm lạc của chuyện quan hệ tình dục sớm, sẽ làm tăng hiệu quả hơn khi các em được tiếp cận với những chương trình giảng dạy về giáo dục giới tính nơi học đường.

Suy cho cùng, những vấn đề có liên quan đến tình dục bên ngoài phạm vi của hôn nhân, chính là những vấn đề có liên quan trực tiếp đến đạo đức luân lý. Và chỉ có hai nơi có thể thực hiện giáo dục điều này một cách thành công mà thôi, đó là: gia đình và nhà trường. Còn gì đáng buồn hơn khi toàn thể gia đình, bạn bè của các bạn trẻ phải cùng chia sẻ những gánh nặng đớn đau không lường trước được của việc mang thai ở tuổi “áo trắng em đến trường”, những “clip video nóng” mà nhân vật chính lại là người thân của họ... Trong khả năng có thể của gia đình, nhà trường và toàn xã hội, hãy bảo vệ và cứu lấy con em mình khỏi những cám dỗ xác thịt đời thường.