Dừa khô lên giá
Lê Như Giang

Dừa khô lên giá trong tháng cuối năm 2005 ở ĐBSCL là một sự kiện (hay "sự cố") đáng ngẫm nghĩ. Từ chỗ dưới 10.000đ/chục (12 trái), giá dừa khô bỗng vọt lên hơn gấp đôi; thậm chí có lúc lên đến 24.000đ/chục. Thật ra, cái sự "bỗng" ở đây xuất phát từ nguyên nhân các tàu Trung Quốc, Thái Lan... "ăn" hàng. Không chỉ mua giá cao, nhận hàng xong là họ tiền mặt trao tay.

Chưa kể trên 130 cơ sở sản xuất kẹo dừa ở Bến Tre, gần 15 nhà máy (NM) chế biến các sản phẩm từ trái dừa ở ĐBSCL rơi vào tình thế khốn đốn vì không có nguyên liệu sản xuất. Có thời điểm hơn chục NM phải ngừng hoạt động, cả ngàn công nhân không có việc làm.

Lâu nay, ai cũng biết nông dân trồng dừa ở ĐBSCL từng khốn đốn vì nạn bọ dừa hoành hành. Đã vậy, trái dừa lại không được giá. Tuy đã có một số hộ đốn bỏ cây dừa, song chỉ riêng Bến Tre mỗi năm vẫn cung ứng cho nhu cầu trên 200 triệu trái dừa.

Với nguồn nguyên liệu khá dồi dào, việc hình thành các NM chế biến dừa ở ĐBSCL được coi là sát hợp tình hình. Điều đáng nói là, giữa các NM và người trồng dừa gần như chưa có mối quan hệ chặt chẽ nào.

Các NM mua dừa thường thông qua đại lý, mạng lưới thương lái. Tuy nhiên, khi cung ứng dừa cho một số NM, thương lái thường phải giao hàng theo phương thức gối đầu (trong khi mua dừa của nông dân họ phải trả tiền ngay). Vì vậy, khi có nơi "ăn" hàng giá cao, lại theo phương thức "tiền trao cháo múc", họ sẵn sàng ngừng cung ứng dừa cho các NM.

Chưa tạo ra sự gắn kết chặt chẽ với người làm ra nguyên liệu. Mối quan hệ với mạng lưới cung ứng nguyên liệu cũng chưa "vận hành" theo cơ chế thị trường. Đó là bài học cần được "nhận diện" từ đợt... dừa khô lên giá này!