Gần đây tại các cửa khẩu vùng biên giới phía Bắc, mỗi ngày có hàng chục tấn rau xanh, củ quả các loại từ Trung Quốc ồ ạt nhập khẩu vào VN để chuyển về Hà Nội, các tỉnh và kể cả TP.HCM. Điều đáng nói là phần lớn trong số rau củ quả này đều không qua các khâu kiểm dịch thực vật…

Rau củ quả được xé lẻ tại chợ Pò Chài (TQ) để chở về VN bằng xe cải tiến - Ảnh: TRỌNG PHÚ

Nguồn rau củ quả chủ yếu được nhập từ TQ theo đường biên giới (ảnh chụp tại chợ Hạ Long, TP Hạ Long) - Ảnh: CÙ ZAP

Chợ rau họp ngay phía sau tòa nhà hành chính cao ngất của chợ Pò Chài. Lúc chúng tôi đến nơi, đã có ba chiếc xe “cóc” (xe khách Hyundai loại sáu chỗ ngồi) chất đầy rau đang chuyển xuống các chiếc xe cải tiến bằng gỗ của cánh cửu vạn người Việt. Các loại rau Trung Quốc chuyển sang VN chủ yếu là cải bắp, cải thảo (cải bao), đậu, cải xanh, súp lơ... thậm chí cả ớt, tỏi và hành tây. Từng cái bắp cải, cây cải thảo được bọc trong túi nilông, sau đó còn bọc thêm túi xốp lưới và đóng vào từng bao tải nilông loại lớn.

Theo Bế Văn Hiếu, những chiếc xe “cóc” này chở rau từ Bằng Tường và một số địa phương khác của Trung Quốc về đây theo đơn đặt hàng của các chủ hàng người Việt. Sau đó rau được chuyển về chợ Tân Thanh dưới hình thức hàng hóa trao đổi giữa cư dân vùng biên mà không phải chịu thuế và bất cứ sự kiểm tra nào. Bên phía chợ Tân Thanh chủ hàng sẽ gom rau lại để chở bằng xe tải về dưới xuôi.

Chỉ tính trong gần hai giờ mà chúng tôi nán tại chợ Pò Chài, ước có hơn chục tấn rau xanh được bốc chuyển về phía VN.

Theo bà Nguyễn Thị Hằng - một người buôn bán rau tại Bắc Giang, từ khi Hà Nội và một số tỉnh ngập nặng khiến rau xanh thiếu trầm trọng, bà đã nhanh chóng gom rau từ Bắc Ninh, Bắc Giang về Hà Nội bán. Được vài ngày thị trường rau ở Bắc Ninh, Bắc Giang cạn hàng, bà và nhiều lái rau khác rủ nhau lên Lạng Sơn sang Trung Quốc cất hàng về. Cứ 2g chiều, theo thông lệ bà Hằng lại bắt đầu bận rộn với chiếc điện thoại để điều rau từ bên Trung Quốc chuyển về với số lượng khoảng 4 tấn/ngày.

Vẫn theo bà Hằng, giá rau ở đầu nguồn phía Trung Quốc những ngày này tăng đáng kể: “Cà chua tuần trước có 3.000 đồng/kg. Sau bốn hôm thấy gom nhiều tăng vọt lên 5.000 đồng. Hôm nay ở bên ấy đã 6.500 đồng/kg rồi. Rau xanh càng tăng hơn. Các loại cải trước chỉ 5.000-6.000 đồng/kg, giờ đều xấp xỉ mức 8.000 đồng” - bà

Hằng nói.

“Bó tay, nếu có dư lượng thuốc...”

Chủ hàng người Việt đánh hẳn ôtô tải sang cất rau tại chợ Pò Chài (Trung Quốc) - Ảnh: Trọng Phú

Mặc dù rau Trung Quốc ồ ạt đổ về VN từ hai tuần nay qua các cửa khẩu của Lạng Sơn, tuy nhiên theo ghi nhận của Tuổi Trẻ, việc kiểm dịch rau tại các cửa khẩu này hầu như bị buông lỏng. Phần lớn rau củ quả nhập về mới chỉ được kiểm tra ngay tại cửa khẩu ở góc độ có dịch sâu bệnh hay không, về mặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong rau Trung Quốc hầu như chưa được xem xét.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, bà Bế Thị Thu Hiền - trạm trưởng trạm kiểm dịch thực vật cửa khẩu Tân Thanh - cho hay: theo sổ sách của trạm, từ hai tuần nay trung bình mỗi ngày rau Trung Quốc nhập về VN qua cửa khẩu Tân Thanh khoảng 5 tấn. “Số rau này đều có giấy tờ đầy đủ của phía kiểm dịch Trung Quốc, chỉ có lô hàng nào thấy nghi ngờ chúng tôi mới tiến hành lấy mẫu kiểm dịch” - bà Hiền cho hay. Tuy nhiên, bà Hiền cũng thừa nhận hiện việc kiểm dịch mới chỉ dừng lại ở việc có sinh vật gây hại trên rau củ quả hay không chứ chưa kiểm tra những mặt khác như dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, chất lượng rau xanh...

Trong khi đó ông Phan Trần Kiên, tổ phó tổ kiểm dịch y tế cửa khẩu Tân Thanh, cho biết mặc dù trách nhiệm của tổ kiểm dịch đối với mặt hàng rau có mục kiểm tra dư lượng thuốc bảo vệ thực vật nhưng hiện tổ mới chỉ thực hiện kiểm tra bằng việc test nhanh. Theo ông Kiên, dụng cụ làm test nhanh của tổ kiểm dịch y tế Tân Thanh cũng chỉ test được hai chất phôtphat và cacbamat (thuộc nhóm hóa chất bảo vệ thực vật), chứ trên rau xanh Trung Quốc nhập khẩu nếu có các chất thuộc dư lượng thuốc kích thích tăng trưởng hay nhóm thuốc bảo vệ thực vật khác thì tổ cũng “bó tay”, không kiểm tra, phát hiện được.

Theo ghi nhận của chúng tôi, khối lượng rau nhập khẩu về được khai báo, kiểm dịch chỉ chiếm một phần nhỏ trong số rau Trung Quốc nhập khẩu về VN. Chỉ riêng ngày 17-11, chúng tôi đã chứng kiến hàng loạt xe cải tiến chở rau do cửu vạn người bản địa kéo từ bên kia chợ Pò Chài qua cửa khẩu Tân Thanh đều không được kiểm tra.

Theo cán bộ của trạm kiểm dịch thực vật và tổ kiểm dịch y tế cửa khẩu Tân Thanh, việc chở rau bằng xe cải tiến là theo hình thức buôn bán trao đổi giữa cư dân hai bên biên giới - nếu số hàng dưới 2 triệu đồng chỉ khai báo hải quan chứ không phải chịu thuế hay kiểm dịch. “Nhiều chủ hàng đã lợi dụng quy định này để thuê người dân sống quanh chợ Tân Thanh chở rau về qua cửa khẩu, sau đó chuyển về Hà Nội và các tỉnh lân cận” - bà Bế Thị Thu Hiền cho biết.

TRỌNG PHÚ - HOÀNG MAI