Xây dựng nhà máy ở đâu?
Tô Thành

Năm nay, nước ta lại thiếu và phải nhập đường, điều đó chứng tỏ chủ trương xây dựng một hệ thống các nhà máy đường của Chính phủ ở trong cả nước là hoàn toàn đúng đắn.

Việc của ngành mía đường có nhiều việc có thể nói nhưng trong bài viết này chỉ đặt vấn đề: Đặt nhà máy đường ở đâu để cho nó có thể chạy hết công suất cung cấp ít ra là đủ cho nhu cầu thị trường trong nước? Đặt vấn đề như vậy là do trong những năm qua khi giá mía thấp, nông dân bỏ mía trồng các loại cây khác, khi giá mía cao, nông dân chặt bỏ các loại cây khác để trồng mía, đời sống nông dân vì vậy mà lao đao.

Nhìn lại các nhà máy đường đã từng bị di dời hoặc những nhà máy đang đói nguyên liệu, chúng ta sẽ thấy có những việc cần điều chỉnh: Quan hệ giữa nhà máy và nông dân luôn bất bình đẳng, khi lợi thế thuộc về bên này thì bên kia lép vế, nhưng chính quyền địa phương ít khi can thiệp khiến các bản hợp đồng trở thành đồ bỏ.

Các nhà máy đường xây dựng ở trên các vùng đất có thể trồng được rất nhiều loại cây thường xảy ra chuyện tranh chấp như trên. Nhưng tại sao lại có nhà máy đường mọc lên ở đó. Xin thưa, lúc đó chính quyền địa phương thích nó mọc lên ở đó, và quả thật nó cũng đã mang lại lợi lộc cho một số người vào thời điểm đó.

Nhìn Nhà máy đường Nông Cống (Thanh Hoá), nhà máy đường do người Anh đầu tư ở tây Nghệ An, ta thấy họ không thiếu nguyên liệu và lúc nào cũng có lãi. Bởi vùng nguyên liệu của họ đặt trên đất có thể trồng được một số loại cây, nhưng trồng cây mía là có lợi hơn cả.

Bây giờ đặt vấn đề định hướng lại cho ngành mía đường là hoàn toàn đúng. Vấn đề là ở chỗ đặt các nhà máy đường ở đâu?