Xạ hương rất quan trọng trong ngành công nghiệp chế tạo nước hoa và mỹ phẩm, thế nhưng ít ai ngờ rằng nó được lấy từ động vật. Phần đông vẫn cho rằng xạ hương là chất được chiết xuất từ một loại cỏ hay thảo mộc nào đó.

Vùng núi phía Bắc nước ta cũng có loài hươu xạ, tuy nhiên đến nay chúng gần như không còn. Chính vì ngày càng hiếm trong tự nhiên nên con người đã thuần hóa và nuôi tại nhà để ép lấy xạ. Thức ăn chủ yếu của chúng gồm: thịt, chuối, cơm. Càng cho ăn nhiều thịt càng lấy được nhiều xạ.

Xạ hương là một chất đặc lổn nhổn nằm trong túi xạ của hươu xạ. Túi xạ này nằm gần cơ quan sinh dục của hươu đực, lấy xong túi xạ phải đem phơi khô dưới ánh nắng mặt trời, sau đó đậy kín để giữ mùi hương. Xạ có mùi khá nồng và hơi khó chịu, nhưng đem pha loãng với cồn lại cho mùi hương dễ chịu, giữ mùi lâu. Xạ hương tốt phải có mùi cay, màu tía đậm, trong túi nhờn khi nếm có vị đắng.

Do xạ hương tự nhiên ngày càng hiếm nên rất đắt, có khi gấp ba lần giá vàng. Đặc biệt phải là hươu xạ trên ba tuổi mới lấy được túi xạ này nên chúng càng quý hiếm.

Xạ hương làm thuốc

Hàng nghìn năm trước công nguyên, xạ hương đã được biết đến là chất có giá trị trong việc chế tạo dược phẩm, mỹ phẩm. Từ năm 3500 TCN, ở Trung Quốc, người ta đã biết dùng xạ hương để làm các loại nước hoa, túi thơm cho các bậc vua chúa. Không chỉ được dùng để chế tạo nước hoa, đây còn được xem như một loại thuốc quý chữa các chứng bệnh về hệ thần kinh, tuần hoàn, tim, phổi... Vào thời ấy, nguồn cung cấp chủ yếu vẫn là săn bắt hươu xạ, cầy hương từ tự nhiên và dĩ nhiên công nghệ pha chế cũng không hiện đại như bây giờ.

cầy hương

hươu xạ

Mỗi con hươu xạ chỉ cho khoảng 28 - 30gr xạ. Nếu pha trong nước sôi thì thu được 1/2 so với lượng ban đầu, còn pha trong cồn chỉ thu được 1/3. Nhưng chỉ cần vài giọt cũng đủ chế tạo ra hàng trăm chai nước hoa hoặc làm hương liệu cho các loại mỹ phẩm khác nhau...

Như đã nói ở trên, nước hoa và mỹ phẩm là ngành công nghiệp mang lại nguồn lợi nhuận rất lớn nhưng xạ tự nhiên ngày càng hiếm và bị cấm buôn bán. Vì thế, các nhà hóa học đã nghiên cứu để tạo nên xạ hương nhân tạo. Năm 1888, Baur - nhà hóa học người Đức đã tổng hợp được xạ hương đầu tiên mang tên mình. Đến năm 1906, Walbaum phân lập được thành phần có mùi hương chính của xạ hương đặt tên là Muston. Năm 1934 thì tổng hợp được loại Muston này. Đây được xem là bước tiến quan trọng nhất để các nhà hóa học cải tiến, phát minh ra hàng chục loại xạ hương tổng hợp chất lượng cao dùng cho ngành công nghiệp nước hoa và mỹ phẩm. Dĩ nhiên, chất lượng không bì được với xạ hương tự nhiên.

Ước tính, cho đến nay, xạ hương đang được sử dụng trong khoảng bốn trăm phương thuốc truyền thống của Trung Quốc và Hàn Quốc. Nhu cầu ngày càng lớn và giá cao là những nguyên nhân cơ bản khiến số lượng giống hươu xạ, cầy hương, cầy giông giảm đáng kể do bị săn bắt.

Dù đã có các biện pháp cấm săn bắt trái phép nhưng nạn buôn lậu vẫn đang là mối nguy trực tiếp đe dọa số lượng hươu xạ. Theo con số thống kê chưa đầy đủ của tổ chức kiểm soát buôn bán động vật quốc tế TRAFFIC và Quỹ quốc tế bảo vệ thiên nhiên, mỗi năm ở Nga có từ mười bảy đến hai mươi ngàn con hươu xạ bị giết trộm. Do đó, năm 1999 Liên minh châu Âu đã ra lệnh cấm nhập khẩu xạ hương, buộc các nhà sản xuất mỹ phẩm phải tìm nguyên liệu tổng hợp thay thế.

Theo Khám phá đẹp