Ngăn chặn tình trạng tham nhũng trong lĩnh vực địa chính - nhà đất bằng cách nào?
Các Website khác - 09/12/2005
Tham nhũng trong lĩnh vực địa chính - nhà đất là một trong những vấn đề nóng bỏng, gây bức xúc trong dư luận. Nhận diện và đối mặt với tình trạng này ra sao, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường Mai Ái Trực trao đổi ý kiến chung quanh vấn đề này.
* Có ý kiến cho rằng, trong số các lĩnh vực tham nhũng nhất, thì lĩnh vực địa chính - nhà đất đứng đầu "bảng xếp hạng" này. Bộ trưởng có bất ngờ trước ý kiến này hay không?

- Sao lại bất ngờ? Trên báo chí và trên diễn đàn Quốc hội, tôi chẳng đã nhiều lần chỉ rõ tình trạng tham nhũng đất đai nói chung, tham nhũng trong đội ngũ quản lý đất đai nói riêng đó sao? Thấy rõ tình trạng này, trong khi chủ trì soạn thảo Luật Đất đai và Nghị định về thi hành Luật, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã đề xuất những chế tài xử lý cụ thể đối với cán bộ, công chức quản lý đất đai có hành vi vi phạm, nhũng nhiễu, tiêu cực.

Nghị định 181 đã dành hẳn một chương (Chương XIII) với 11 điều (từ Điều 166 đến Điều 176) để quy định về việc phát hiện và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai đối với người quản lý. Trừ pháp luật về hình sự có quy định khung hình phạt, có thể nói chưa có một văn bản pháp quy nào lại quy định chi tiết việc xử lý vi phạm của cán bộ, công chức như thế.

* Theo Bộ trưởng, tham nhũng đất đai thường là những đối tượng nào?

- Rất nhiều đối tượng khác nhau. Tất nhiên là những cán bộ, công chức chứ không phải dân thường. Dân thì cũng có những trường hợp lấn chiếm đất đai, gây thiệt hại lớn nhưng không nằm trong phạm vi tham nhũng mà chúng ta đề cập.

Đối tượng nào tham nhũng đất đai thì báo chí đã nói nhiều rồi. Tựu trung lại đó là những cán bộ, công chức có thẩm quyền quyết định hoặc trực tiếp làm các thủ tục về phê duyệt quy hoạch xây dựng, giao đất, cho thuê đất; cho phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu hồi, giải phóng mặt bằng.

Có trường hợp cả một tập thể như vụ tham nhũng đất đai ở Đồ Sơn chẳng hạn. Ngoài ra, cũng có những người không trực tiếp làm các việc nêu trên nhưng được "lộc" lớn về đất đai do cấp dưới "cung phụng" hoặc dùng đất đai làm "ngoại giao" theo kiểu "có đi có lại".

* Bộ trưởng có thể cho biết những kiểu tham nhũng, nói cách khác là những thủ đoạn tham nhũng về đất đai?

- Thủ đoạn tham nhũng về đất đai thì thiên hình vạn trạng, nhưng chủ yếu là dưới các hình thức:

Một là, lợi dụng các chương trình, dự án của Nhà nước để bao chiếm ruộng đất, chia chác đất đai, nhất là đối với chương trình trồng rừng, các dự án phát triển khu dân cư, các dự án tái định cư;

Hai là, lợi dụng chức vụ quyền hạn để "ban phát" về đất đai một cách ưu ái như giao đất, cho thuê đất với diện tích lớn, vị trí thuận lợi, giá đất thấp, giải quyết thủ tục nhanh chóng một cách bất thường và trục lợi thông qua việc "ban phát" ưu ái đó nhất là đối với đất các dự án đầu tư;

Ba là, cửa quyền, nhũng nhiễu, gây khó khăn để vòi vĩnh khi thực hiện các thủ tục hành chính trong quản lý đất đai như giao đất, cho thuê đất cho phép chuyển nhượng quyền sử dụng đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bồi thường, giải phóng mặt bằng.

* Nguyên nhân nào khiến cho tình trạng tham nhũng đất đai diễn ra tràn lan như vậy, do cơ chế chính sách hay do công tác quản lý yếu kém, thưa Bộ trưởng?

- Tình trạng tham nhũng về đất đai đã kéo dài nhiều năm nay. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới vi phạm, trong đó có các nguyên nhân chính như: chính sách, pháp luật về đất đai trong thời gian dài không đồng bộ, thiếu cụ thể và có nhiều kẽ hở, nhất là giá đất do Nhà nước quy định thấp xa so với thực tế, đất đai có giá trị đặc biệt nhưng việc thi hành pháp luật về đất đai không nghiêm, quản lý đất đai lỏng lẻo; công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát việc thi hành pháp luật về đất đai ít được thực hiện, do đó, không phát hiện và ngăn chặn kịp thời những hành vi tiêu cực.

Đáng lưu ý là công tác quản lý cán bộ chưa tốt. Một bộ phận cán bộ, công chức hư hỏng, thoái hóa nhưng việc giám sát, kiểm tra thiếu hiệu quả; việc xử lý vi phạm nhìn chung chưa nghiêm, chưa có tác dụng răn đe, trừ những trường hợp đã đưa ra công luận.

* Theo Bộ trưởng, cần làm gì để khắc phục tham nhũng trong lĩnh vực đất đai?

- Rất nhiều việc phải làm nhưng theo tôi trước hết phải rà soát bãi bỏ hoặc sửa đổi các quy định trong pháp luật về đất đai để bịt những kẽ hở mà bọn tham nhũng có thể lợi dụng để trục lợi. Kinh nghiệm cho thấy, ngăn ngừa là cách tốt nhất. Để xảy ra tham nhũng vừa thiệt hại về nhiều mặt, vừa không dễ phát hiện vì tham nhũng ngày càng tinh vi.

Phải tăng cường giám sát, kiểm tra, thanh tra, đặc biệt là thanh tra. Việc thực hiện chế độ công vụ đối với cán bộ quản lý đất đai, trước hết đối với những cán bộ, công chức có trách nhiệm và thẩm quyền giải quyết các thủ tục hành chính của dân và doanh nghiệp như giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Xử phạt nghiêm những trường hợp vi phạm.

Vấn đề quan trọng có tính quyết định đến hiệu quả công tác chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai là đề cao trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan quản lý đất đai và chính quyền các cấp trong việc phòng, chống tham nhũng ngay trong đơn vị, địa phương mình. Luật phòng, chống tham nhũng vừa được Quốc hội thông qua đã nhấn mạnh đến vấn đề này.

* Bộ trưởng chịu trách nhiệm gì trong cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng trong lĩnh vực đất đai, về xử lý cán bộ, công chức có vi phạm?

- Theo quy định của pháp luật thì người đứng đầu ngành, lĩnh vực, chịu trách nhiệm chỉ đạo công tác phòng, chống tham nhũng trong ngành, lĩnh vực được giao. Cụ thế hơn, đối với lĩnh vực đất đai, Bộ trưởng Tài nguyên và Môi trường chịu trách nhiệm trình cơ quan có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các quy định của pháp luật về đất đai và chỉ đạo, kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật đất đai trong cả nước, ngăn ngừa và xử lý những vi phạm theo thẩm quyền.

Việc xử lý cán bộ, công chức có vi phạm thì thực hiện theo phân cấp quản lý cán bộ, công chức hiện hành. Ngành quản lý đất đai không tổ chức theo ngành dọc như các ngành công an, kiểm sát hải quan, thuế,... mà cán bộ, công chức cấp nào do cấp đó quản lý. Vì vậy, Bộ chỉ có thẩm quyền xử lý những cán bộ, công chức đang công tác tại Bộ, nếu có vi phạm.

* Xin cảm ơn Bộ trưởng.

GS.TS Nguyễn Lân Dũng - Đại biểu Quốc hội tỉnh Đác Nông:
"Đừng ngại xử lý cán bộ"

Những kết quả phát hiện về tình trạng tham nhũng trong lĩnh vực địa chính - nhà đất là chắc chắn đúng, nhưng thực ra đó cũng chỉ là phần nổi của tảng băng. Bởi vì những người có quyền cấp đất đã quá lạm dụng chức năng mà tổ chức, nhân dân giao cho họ - chức năng của người quản lý chứ không phải là những ông chủ đất. Đất thuộc về tài sản quốc gia, người tham nhũng tài sản này thì tội lỗi ấy như Bác Hồ đã nói, không kém gì Việt gian - mật thám. Số đông cán bộ đảng viên, lãnh đạo của ta là tốt nhưng những người lợi dụng quyền hạn của mình làm giàu bất chính là số ít nhưng lại ở mọi nơi, ở nhiều cấp cho nên nhân dân mất tin tưởng.

Vì thế đã đến lúc tệ nạn này cần phải có những biện pháp rất quyết liệt để loại bỏ, lấy lại lòng tin bằng những hành động cụ thể. Thực tế, thái độ của Đảng và Chính phủ ta đã rất kiên quyết, không bao che bất kỳ ai ở bất kỳ cương vị nào. Đối với chúng ta, Luật phòng chống tham nhũng đã ra đời, do đó cứ theo Luật mà làm. Xung quanh tình trạng xử sai về đất đai cũng có hai vấn đề: Thứ nhất, những người quyết định sai vì lợi lộc cá nhân; Thứ hai, xử lý sai vì vô trách nhiệm. Và theo tôi, với việc Ban Nội chính T.Ư đã làm thì nên làm tiếp và làm đến từng địa chỉ trường hợp cụ thể, đừng nên ngại chuyện xử lý cán bộ.

Để công cuộc chống tham nhũng (TN) trong đất đai nói riêng và chống tệ nạn TN nói chung đạt hiệu quả thì cần xử lý nghiêm tất cả những trường hợp đã phát hiện được để làm gương cho những người khác; Việc kê khai tài sản là cần thiết nhưng không nên kê khai một cách tràn lan, bất kỳ ai bị nhân dân phát hiện thì buộc phải kê khai. Còn nếu anh không giải thích được nguồn gốc tài sản, không kê khai trung thực thì đã đủ lý do để loại anh ra khỏi bộ máy công quyền; Đồng thời, chúng ta cũng nên suy nghĩ với câu nói rất hay của người nước ngoài trong công cuộc chống TN này là làm thế nào để người ta: Không muốn TN, không cần TN, không dám TN và không thể TN.

TS Nguyễn Dũng Tiến - Phó Viện trưởng
Điều hành Viên Nghiên cứu Địa chính
(Bộ Tài Nguyên & Môi trường):

"Làm trong sạch đội ngũ cán bộ quản lý"

Nguyên nhân, bản chất dẫn đến tham nhũng (TN) là do sự quản lý đất đai của chúng ta quá lỏng lẻo; Nó thực sự bắt đầu ngay từ khi xã hội chúng ta thừa nhận đất đai là có giá, đất vào cuộc sống với tư cách như một tài sản có thể chuyển hóa thành vốn bất kỳ lúc nào, có đất là có tiền. Và đây là nguyên nhân làm cho nhà nhà, người người nếu có điều kiện để chiếm được đất là họ chiếm đất, thậm chí trong xã hội còn có quan niệm ai mà có nhiều đất là được mọi người coi trọng. Bên cạnh đó, địa chính là liên quan đến đo đạc, cấp giấy, đăng ký làm hồ sơ địa chính... cho nên nếu công tác này làm không tốt thì chính là cơ sở làm cho TN dễ xảy ra, khiến cho TN trong đất đai một lúc nào đó lại càng trở thành vấn đề phổ biến ở khắp mọi cấp.

Có thể trước đây sai nhưng không có ai nói cả vì nó nằm trong cái phổ biến của xã hội, còn bây giờ khi xã hội đã lên tiếng thì buộc người ta phải nhìn lại mình. Vì vậy rất cần có những giải pháp kịp thời để khắc phục tình trạng này. Thứ nhất, Luật chống TN ra đời sẽ là một giải pháp hữu hiệu để khắc phục thực tế này và tôi tin chắc chắn tình hình sẽ có sự chuyển biến một cách tích cực. Thứ hai, việc phân cấp quản lý về mặt chủ trương là đúng nhưng thời gian vừa qua chúng ta làm việc này còn nóng vội... Cho nên, thời gian tới đây vẫn tiếp tục làm, nhưng cần phải quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn hết sức cụ thể, rõ ràng và minh bạch, nếu ai làm sai thì sẽ dựa vào những quy định đó để xử lý. Thứ ba, Nhà nước cần quan tâm và đầu tư nhiều hơn đối với lĩnh vực địa chính. Chúng ta không nên làm theo kiểu phân bổ đều trên diện rộng mà nên tập trung vào các địa bàn cần thiết để làm sao cho có hiệu quả. Thứ tư, hệ thống quản lý định giá và nghiệp vụ quản lý cần có sự thống nhất và chặt chẽ. Thứ năm, cần làm trong sạch đội ngũ cán bộ quản lý về đất đai, phải nhìn nhận về vấn đề này một cách thật là thấu đáo. Nếu ai có năng lực và tâm huyết với ngành thì phải được phân công ở những vị trí xứng đáng, được tạo điều kiện thuận lợi để làm việc.


Theo (Nhà báo và Công luận)