Theo số liệu niên giám thống kê năm 2002, cả nước có 10.597 xã, phường, thị trấn, trong đó có 8.970 xã với 59,7 triệu dân sinh sống ở nông thôn chiếm 75%. Kết quả tổng điều tra nông nghiệp nông thôn cho thấy trong 13,07 triệu hộ, bình quân mỗi hộ có 4,5 nhân khẩu và 2,2 lao động.

Quá trình phát triển sản xuất và giao lưu kinh tế, văn hóa ở khu vực bên cạnh những mặt tích cực đã kéo theo không ít tệ nạn xã hội xâm nhập vào nông thôn như: cờ bạc, ma túy, mại dâm... và sau đó là HIV/AIDS. Hình thức của tệ nạn rất đa dạng, chủ yếu tập trung vào đối tượng thanh thiếu niên , những người đang thiếu việc làm, đua đòi, ăn chơi. Mặt khác, do đặc điểm của sản xuất nông nghiệp mang tính thời vụ ... nên dẫn đến tình trạng hàng loạt thanh niên nông thôn kéo nhau ra thành thị hoặc các bãi đào khai thác khoáng sản, đào vàng để kiếm việc làm. Không ít trường hợp đã sa vào cờ bạc, mại dâm, ma túy... một số người bị nhiễm HIV/AIDS đã mang nó theo về địa phương và vô tình làm lây truyền sang vợ con và cộng đồng.

Việc xây dựng hộ gia đình trở thành đơn vị kinh tế - tế bào của xã hội, góp phần đẩy lùi tệ nạn xã hội và HIV/AIDS ở nông thôn cần tập trung vào 6 điểm:

- Phát triển kinh tế hộ nông dân để giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập và đời sống của nông dân, thực hiện "ly nông bất ly hương".

- Tuyên truyền giáo dục truyền thống thuần phong mỹ tục của gia đình Việt Nam, xây dựng gia đình văn hóa mới, làng văn hóa mới.

- Nâng cao trình độ dân trí, thông qua giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng các hoạt động của các đoàn thể quần chúng để nâng cao nhận thức cho mỗi người dân về tệ nạn xã hội và phòng chống HIV/AIDS để họ chủ động phòng ngừa và đấu tranh.

- Xây dựng, tổng kết các mô hình tiên tiến, những hộ làm ăn giỏi, gia đình hạnh phúc để tuyên truyền, nhân rộng trong toàn xã hội.

- Tổ chức thực hiện tốt các chương trình hỗ trợ đồng bào vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới; xây dựng các mô hình áp dụng tiến bộ kỹ thuật, các cây trồng, vật nuôi có năng suất, giá trị cao để hỗ trợ cho đồng bào có thu nhập cao, yên tâm không tái trồng và buôn bán thuốc phiện.

- Phát huy vai trò lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, sự quản lý của chính quyền và hoạt động của các đoàn thể quần chúng làm nòng cốt trong việc đấu tranh phòng ngừa tệ nạn xã hội, HIV/AIDS ở nông thôn.