Khi bị viêm túi mật cấp tính, cần phải để cho túi mật nghỉ ngơi. Người bệnh phải loại bỏ hoặc giảm bớt các chất béo trong chế độ ăn và cả chất protid nữa vì chúng làm cho túi mật tăng co bóp. Chế độ ăn chỉ nên có glucid như: nước đường, nước quả, nước rau, sau đó cho thêm bột như bột ngũ cốc, khoai nghiền và cần cho ăn nhạt, nhiều xơ để chống táo bón, có thể cho ăn sữa đã tách bơ.

Trong trường hợp bị viêm túi mật hoặc đường mật mạn tính, bệnh nhân thường có triệu trứng rối loạn tiêu hóa, cần áp dụng một chế độ ăn giảm nhẹ hoạt độc chức năng mật. Điều này tương tự như chế độ ăn nương nhẹ chức năng gan, cụ thể là:

- Cần hạn chế chất béo: Các chất mỡ có ảnh hưởng không chỉ đối với chức phận gan, mật mà cả chức phận dạ dày. Mỡ làm cho môn vị mở chậm và gây đầy vì nó tụ lại trong dạ dày. Mỡ cản trở bài tiết HCl cần cho sự tiêu hóa protid, mỡ làm cho mật xuống ruột không đều, tăng chất độc vào máu, ảnh hưởng tới gan.

- Với các thức ăn giàu protid: Hằng ngày chỉ nên ăn một lần thịt, dùng loại thịt trắng và nạc, không có mỡ. Dùng thịt tươi, nấu đơn giản. Đạm thực vật (đậu, đỗ) nên ăn dưới dạng nghiền nát, ninh nhừ.

- Với các thức ăn có nhiều glucid: Nên dùng nhiều đường vì dễ tiêu, không ảnh hưởng xấu đến mật, không dùng sôcôla hoặc ca cao, không dùng các thức ăn có trộn thêm trứng và bột (như các loại bánh ngọt) vì gây khó tiêu. Rau quả có thể dùng nhiều hơn trong các bệnh gan.

Theo vị trí, sỏi mật được chia thành hai nhóm chính: Sỏi túi mật và sỏi đường mật. Ở các nước nhiệt đới, các nước nghèo, sỏi đường mật chiếm đa số vì nó liên quan đến nhiễm trùng đường mật, trong đó phải kể đến một nguyên nhân quan trọng là do giun và trứng giun gây ra.

Tính chất của sỏi cũng được chia thành hai loại: Sỏi sắc tố mật (chủ yếu là bilirubinat calci) và sỏi cholesterol. Sỏi cholesterol thường gắn với tình trạng béo phì, với chế độ ăn nhiều chất béo và cholesterol máu cao.

Để tránh ứ đọng mật và nhiễm trùng đường mật, bệnh nhân cần hạn chế các thức ăn gây táo bón (các thức ăn, nước uống có nhiều tanin), vì táo bón tạo cơ hội cho vi khuẩn đường ruột phát triển và dẫn đến viêm tá tràng, viêm túi mật và ống mật, làm cho mật dễ lắng đọng thành sỏi.

Để tránh sỏi cholesterol xuất hiện cần hạn chế các thức ăn có nhiều mỡ động vật và có nhiều cholesterol. Những thức ăn có nhiều cholesterol là các phủ tạng động vật như óc, gan, tim, lòng, bầu dục, lòng đỏ trứng...

Tiến sĩ NGUYỄN THỊ LÂM
(Viện Dinh dưỡng quốc gia)