Thu lượm bơm kim tiêm.

Người nghiện chích ma túy được phát bơm kim tiêm sạch và sau khi sử dụng thì được đổi đồ mới. Đây là biện pháp giảm lây lan HIV mới được áp dụng ở một số địa phương. Tuy nhiên, việc thực hiện không dễ dàng bởi nhiêu nơi còn e sợ "vẽ đường cho hươu chạy".

Chương trình đổi bơm kim tiêm được thực hiện từ năm 1982 tại châu Âu với mục đích dự phòng viêm gan B và C (các bệnh lây qua đường máu) trong nhóm nghiện chích ma túy nhờ làm giảm hiện tượng dùng chung bơm kim tiêm. Về sau, nó được coi là một biện pháp để ngăn ngừa HIV và đến nay đã triển khai rất hiệu quả ở 40 nước. Tại Việt Nam, chương trình này mới được thí điểm ở một số nơi, trong đó có Điện Biên, nơi mà 96% người có HIV nhiễm bệnh do dùng chung bơm kim tiêm khi sử dụng ma túy.

Bác sĩ Lò Xuân Luyện, Giám đốc Sở Y tế Điện Biên cho biết, tỉnh có đến 5.000 người dùng ma túy bằng đường tiêm chích. Hơn một nửa trong số đó dùng chung bơm kim tiêm và hơn 1/3 nhiễm HIV. Thực trạng này là nguyên nhân khiến Điện Biên là nơi được chọn để thực hiện chương trình trao đổi bơm kim tiêm sạch. Người nghiện được cấp bơm kim tiêm sạch và sau khi sử dụng thì được đổi lại đồ mới, 7-10 ngày/lần. Địa điểm trao đổi là trạm y tế xã, y tế thôn bản, trưởng thôn, nhà các đồng đẳng viên, cộng tác viên của chương trình... Ngoài ra, người nghiện cũng có thể thu gom bơm kim tiêm rơi vãi nơi vỉa hè góc phố để đổi lấy đồ mới, cứ 3 cái cũ đổi 1 cái mới. Số bơm kim tiêm này được tập trung để tiêu hủy. Chương trình đã tiếp cận được với hơn 900 người nghiện và trao đổi được gần 500.000 bơm kim tiêm; trong đó kênh phân phối hiệu quả nhất là mạng lưới y tế thôn bản.

Bác sĩ Luyện nhận xét, dự án trên không chỉ giảm tỷ lệ dùng chung bơm kim tiêm mà còn đã góp phần thay đổi nhận thức của người sử dụng ma túy. Tuy nhiên, chương trình gặp không ít khó khăn do dư luận xã hội còn chưa hiểu và đồng tình. Nhiều gia đình có người nhiễm HIV còn giận dữ phản đối, coi đó là hành động "nối giáo cho giặc". Ngay cả một số vị lãnh đạo chính quyền cơ sở cũng e sợ rằng việc phân phát bơm kim tiêm có thể khuyến khích sử dụng ma túy. Việc áp dụng chương trình đổi bơm kim tiêm ở các địa phương khác cũng gặp phải vấn đề tương tự.

Theo ông Trịnh Quân Huấn, Cục trưởng Cục Y tế Dự phòng, các nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh việc trao đổi bơm kim tiêm cho người nghiện chích làm giảm khả năng lây lan HIV mà không hề tăng sử dụng ma túy. Phương pháp này không chỉ giảm nguy cơ dùng chung bơm kim tiêm mà còn giảm số bơm kim tiêm bẩn vứt bừa bãi trong cộng đồng, đe dọa sự an toàn của người dân. Giáo sư Phạm Mạnh Hùng, Phó trưởng Ban Khoa giáo Trung ương nói: “Hiện nay, khi chưa thể tiêu diệt được tệ nạn mại dâm và ma túy, câu hỏi đặt ra sẽ là: Làm gì để giảm lây lan HIV? Nó cũng tương tự như câu hỏi: Làm gì để không đổ nhà gây chết người khi chưa loại bỏ được bão lụt hay động đất? Với một nguồn họa không thể loại bỏ ngay được thì điều cần kíp là hạn chế tác hại của nó càng nhiều càng tốt”.

Ngoài ra, theo giáo sư Hùng, áp dụng trao đổi bơm kim tiêm là một xu thế tất yếu và không chỉ giúp ngăn ngừa lây HIV trong giới nghiện chích ma túy. Việc trao đổi và sử dụng bơm kim tiêm sạch cũng giúp phòng tránh các bệnh lây qua đường máu khác như viêm gan B, C.

Hải Hà