Ông Nguyễn Văn Phú bên những mẫu lịch bloc của NXB ĐHQG - Ảnh: L.Đ.

TT - Lần đầu tiên trong ngành xuất bản lịch bloc, Bộ Văn hóa - thông tin (VHTT) cho phép các nhà xuất bản được tự chủ xuất bản và phát hành lịch bloc không thông qua các nhóm điều hành xuất bản lịch bloc.

Như vậy, chính Bộ VHTT đã “bật đèn xanh” tự cởi bỏ thế độc quyền trong xuất bản lịch bloc.

Níu kéo những vô lý cuối cùng

Văn bản số 1187 của Bộ VHTT hướng dẫn cụ thể việc xuất bản và quản lý lịch năm 2006 có qui định: “Các NXB được tự chủ, tự quyết định việc tham gia hoặc không tham gia xuất bản lịch bloc”. Bộ còn qui định các việc cần làm của NXB khi xuất bản lịch bloc: phải đăng ký với Cục Xuất bản về số lượng in; được định giá bán lẻ, khuyến khích sáng tạo mẫu mới... Tiêu chí của bộ là giảm chi phí, hạ giá thành, kiên quyết loại bỏ cơ chế độc quyền.

Ông Nguyễn Đình Nhã - cục trưởng Cục Xuất bản: Hiện tôi chưa thể có ý kiến gì về việc NXB ĐHQG tách riêng làm lịch. Tuy nhiên, vì đầu mùa lịch NXB ĐHQG có ký tham gia vào các nhóm làm lịch bloc năm nay, rồi sau đó mới rút tên ra, nên tôi chỉ đạo ban điều hành xuất bản lịch bloc và lãnh đạo NXB ĐHQG làm việc với nhau và báo cáo bằng văn bản cho cục. Hiện nay tôi chưa nhận được báo cáo. Còn chủ trương của Bộ VHTT để cho các NXB tự chủ trong việc làm lịch bloc thì quan điểm Cục Xuất bản là hoàn toàn ủng hộ. Ông Nguyễn Quang Điển - giám đốc NXB Đại Học Quốc Gia TP.HCM: Vào tháng 4-2005, NXB chúng tôi có ký tên tham gia vào danh sách nhóm làm lịch năm nay. Tuy nhiên, lúc đó chúng tôi chưa biết rằng năm nay Bộ VHTT có chủ trương mới về làm lịch bloc. Khi nhận được văn bản hướng dẫn của Thứ trưởng Đỗ Quý Doãn, chúng tôi họp ban giám đốc và quyết định làm theo tinh thần hướng dẫn của bộ. Tôi cho rằng những chuẩn bị trước khi có văn bản hướng dẫn của bộ nếu không đúng với tinh thần hướng dẫn phải xem lại và làm cho đúng. Vả lại, tổ chức các nhóm điều hành xuất bản lịch là tự nguyện, nên chúng tôi có quyền rút ra để thực hiện hướng dẫn của bộ.

Thế nhưng 48 NXB trong nước vẫn tập hợp lại với nhau và chia thành bốn nhóm tự nguyện đề cử ban điều hành xuất bản lịch bloc 2006 do giám đốc NXB Chính Trị Quốc Gia làm trưởng ban, Tổng công ty Sách VN làm tổng đại lý phát hành, số lượng in 12.500.000 cuốn lịch bloc. Đây là cách làm độc quyền cũ kỹ từ những năm trước.

Cách làm này có ít nhất bốn điều không hợp lý: luôn duy trì cung không đủ cầu, tạo khan hiếm lịch trên thị trường vì số hộ gia đình VN cao hơn nhiều so với bản lịch in; giá lịch quá cao; không sòng phẳng giữa các NXB: ai tham gia xuất bản lịch phải chịu sự thỏa thuận ăn chia với mức giá và số lượng in định sẵn; các đơn vị phát hành ngoài hệ thống Tổng công ty Sách VN không được tham gia.

Như vậy, hiện nay việc quản lý lịch bloc đang diễn ra với mâu thuẫn giữa ban điều hành và hướng dẫn của bộ. Sự mâu thuẫn này thể hiện rõ nhất ở việc ban điều hành xuất bản lịch bloc 2006 đã có một văn bản gửi Cục Xuất bản sau khi biết được NXB ĐH Quốc Gia TP.HCM (NXB ĐHQG) đang chủ trương tự “tách riêng” để xuất bản và phát hành lịch bloc. Công văn mang số 64 ký ngày 10-8 gửi Cục Xuất bản đề nghị: “Ban điều hành xuất bản lịch bloc 2006 đề nghị Cục Xuất bản không cấp giấy phép xuất bản lịch bloc 2006 cho NXB ĐHQG cũng như bất cứ một NXB nào khác”.

Phá thế độc quyền

Trong công văn trả lời NXB ĐHQG và ban điều hành xuất bản lịch bloc, Cục Xuất bản có nhắc lại việc thành lập ban điều hành xuất bản lịch là trên tinh thần tự nguyện của 48 NXB. Và vừa qua, chính ban điều hành cũng gửi công văn đăng ký kế hoạch xuất bản lịch bloc với cục. Như vậy, dù liên kết lại thành bốn nhóm hay đứng riêng lẻ là một nhà, quyền hạn giữa các NXB bình đẳng với nhau trước pháp luật.

Hào hứng với sự cởi mở của Bộ VHTT, ngày 4-8-2005 NXB ĐHQG gửi văn bản đăng ký kế hoạch xuất bản lịch bloc 2006 đến Cục Xuất bản. Trong đó, NXB ĐHQG đăng ký 2 triệu cuốn lịch bloc. Theo Luật xuất bản mới áp dụng từ ngày 1-7 năm nay, trong thời hạn bảy ngày kể từ khi nhận được bản đăng ký kế hoạch in của NXB, Cục Xuất bản phải có công văn trả lời xác nhận sự đăng ký này.

Nhưng vì ban điều hành xuất bản lịch bloc có công văn số 64 gửi cục nên trong văn bản ngày 11-8, Cục Xuất bản thay vì trả lời chấp nhận kế hoạch đăng ký xuất bản của NXB ĐHQG (theo luật) thì soạn thư trả lời chung cho hai đơn vị là NXB ĐHQG và ban điều hành xuất bản lịch bloc. Trong đó, Cục Xuất bản không đề cập đến việc chấp nhận kế hoạch xuất bản của NXB ĐHQG.

Hiện nay, NXB ĐHQG đã chuẩn bị một số mẫu mã mới cho các loại lịch trung, đại, cực đại, siêu đại. Theo ông Nguyễn Văn Phú - cán bộ NXB, với số lượng 2 triệu cuốn lịch bloc, NXB ĐHQG sẽ in trên giấy tốt, và giá thành trên mỗi cuốn lịch sẽ giảm đến 20%. NXB ĐHQG nêu ý kiến rằng hiện nay nên để cho các NXB tự chủ xuất bản lịch bloc, và với quyền được liên kết xuất bản như hiện nay sẽ có ba lợi ích mang lại cho người mua lịch: giá hạ, chất lượng tăng và mẫu mã phong phú.

LAM ĐIỀN