Mãi vẫn là con đường một chiều?

Mùa len trâu được giải vàng về hình ảnh - Ảnh tư liệu

TT - Sau khi đạo diễn Akiara Kurosawa lần lượt đoạt hai Oscar cho phim Lã sinh môn (1951) và Địa ngục môn (1954), điện ảnh châu Á - thông qua nước Nhật - lần đầu tiên được thế giới biết đến.

Nhà sản xuất Masaichi Nagata (giám đốc Hãng Daiei) hào hứng nuôi tham vọng sẽ đẩy nền điện ảnh châu Á lên hàng tầm cỡ, bằng cách vận động thành lập FPA (Liên đoàn Các nhà sản xuất phim châu Á) năm 1955, với sáu thành phố sáng lập, hằng năm đều mở liên hoan phim (LHP). Đến nay đã 50 năm và tổ chức này đã qui tụ 16 thành phố thành viên, liệu mơ ước đó của ông đã đến đâu?

Phát triển thành LHP châu Á - TBD từ năm 1982, năm 2005 cuộc LHP chỉ có giá trị khu vực này vừa diễn ra trong bốn ngày (28-9 đến 1-10) tại Kuala Lumpur, thủ đô Malaysia, với gần 500 đại biểu (VN có 26 người). Trừ các thành viên Hong Kong, Nhật, Hàn Quốc, Đài Loan, Ấn Độ nay đã có tên trên bản đồ điện ảnh thế giới (Trung Quốc không tham dự LHP này), số còn lại - đặc biệt là khu vực Đông Nam Á (ĐNA) - dường như vẫn chưa là cái đinh gì! Bà Ruhani Abdul Rahman, chủ tịch Hiệp hội Sản xuất phim Malaysia - đơn vị đứng ra tổ chức LHP châu Á - TBD năm nay, buồn rầu phát biểu: “Các nước ĐNA có thể nhập phim của rất nhiều nước để chiếu trên tivi và ở các rạp... Thế nhưng thật buồn khi đây chỉ là con đường một chiều. Phim của chúng ta làm ra chẳng hề được nước nào nhập và chiếu ở nước họ! Ngay cả những nước thuộc cùng tổ chức này cũng vậy. Thế thì làm sao mà phát triển?”.

- Phim chiến tranh Tae Guk Gi của Hàn Quốc (với Jang Dong Gun và Won Bin) được chín đề cử vàng, cuối cùng đoạt hai giải quan trọng nhất: Phim hay nhất và Đạo diễn tài nhất (Kang Je Gyu). Phim này đã có bản DVD ở VN từ nửa năm trước. - Nam diễn viên xuất sắc: Joo Hyun (phim A family, HQ). - Nữ diễn viên xuất sắc: Tiara Jacqueline (phim Puteri Gunung Ledang, Malaysia). - Kịch bản hay nhất: The moon also rises, Đài Loan.

Cục trưởng Cục điện ảnh VN Nguyễn Phúc Thảnh mấy năm trước cũng đã đề nghị các nước trong cùng tổ chức này hãy giúp đỡ mua và giới thiệu phim của nhau. Có nền văn hóa nhiều tương đồng là thuận lợi đầu tiên. Thế nhưng, dự LHP thì chỉ có các nhà sản xuất, còn mua phim phải là nhà phát hành và chủ rạp. Mà họ đánh giá phim không hay, không hấp dẫn người xem thì chẳng lẽ mua về để cất trong kho?

Có đi dự LHP này mới thấy là trừ ban giám khảo, dường như chẳng ai buồn xem phim của nhau. Hai điểm chiếu thường trực phim dự thi luôn vắng hoe vì đại biểu các nước thích tranh thủ đi shopping và tham quan các điểm du lịch hơn. Ngay cả các tờ nhật báo lớn ở Malaysia như The Sun và The Straits Times sáng 29-9 cũng không hề đưa tin khai mạc (rất trọng thể) vào đêm trước đó mà chỉ đưa kết quả khá khiêm tốn sau bế mạc. Dân chúng hình như cũng chẳng mấy quan tâm đến LHP này. Đi ngang Trung tâm thương mại Kuala Lumpur thấy người ta xếp hàng rồng rắn chờ vào xem War of the world của Tom Cruise (chiếu sau TP.HCM hàng tháng trời!), họ nhìn đoàn xe chở các ngôi sao điện ảnh châu Á chạy qua bằng đôi mắt thật dửng dưng.

Hai quyết định mới của các trưởng đoàn (1. Kết nạp thêm Myanmar, Bangladesh và Pakistan vào tổ chức. 2. Mở chợ phim châu Á - TBD hằng năm để... mua phim của nhau) có vẻ chưa phải là giải pháp hiệu quả, nếu tình trạng chất lượng phim của khu vực cứ mãi như thế này.

Dường như mơ ước của Nagata còn quá xa vời, tối thiểu là với khu vực ĐNA. Con đường một chiều cũng là đường thiên lý, dài mút mắt!

Diễn viên Hồ Ngọc Hà trước một rừng ống kính và máy quay phim - Ảnh: N.Đ.T. Đoàn VN có 4 điều an ủi: - Phim tài liệu Những nẻo đường công lý (về nạn nhân chất độc da cam ở VN) của đạo diễn Lại Văn Sinh được đề cử giải vàng thể loại phim ngắn và phim tài liệu, sau đó được giải... đặc biệt của ban giám khảo. - Phim Mùa len trâu được bốn đề cử vàng (giải đạo diễn, giải phim, giải diễn viên chính và giải hình ảnh) cuối cùng được giải vàng về hình ảnh (trao cho quay phim Yves Cape). - Hồ Ngọc Hà là diễn viên nữ... cao và sáng nhất LHP, được rất nhiều phóng viên báo chí và cả các nam diễn viên điện ảnh các nước săn đuổi, dù phim của cô (Chiến dịch trái tim bên phải) không nhận được đề cử nào. Hà cũng được chọn là người lên công bố ba hạng mục giải. - Phim các nước ĐNA... dở đều như nhau, VN không có gì đáng buồn.

N.Đ.T