Giờ học nghề tại trường ĐH bán công Tôn Đức Thắng TP.HCM

Một nguyên nhân khá quan trọng khiến việc đào tạo nghề vẫn còn nhiều trì trệ là thiếu hệ thống chuẩn các trình độ đào tạo nghề.

GS.TS Nguyễn Minh Đường cho rằng, do chưa xây dựng chuẩn các trình độ đào tạo nên hệ thống đào tạo đang gặp phải những khó khăn như: Không có sở để xác định mục tiêu đào tạo và thiết kế nội dung các chương trình hợp lý. Do đó, những việc này được làm khá tuỳ tiện; việc đánh giá chất lượng đào tạo cũng tuỳ tiện, chất lượng thả nổi.

Một ví dụ: Danh mục đào tạo - cơ sở quan trọng để xây dựng các chương trình đào tạo cũng như để đánh giá chất lượng và quản lý đào tạo - đến giờ cũng chưa "bắt kịp thời đại".

Danh mục nghề đào tạo cần phát triển theo sự phát triển của sản xuất và sự thay đổi công nghệ. Trong những năm qua, kinh tế phát triển; cùng với tác động của khoa học và công nghệ, một số nghề mới xuất hiện, một số nghề cũ mất đi, nhiều trường đang dạy những nghề chưa có trong danh mục nghề. Do vậy cần điều chỉnh và ban hành danh mục nghề đào tạo (đã có từ năm 1992) cho phù hợp với yêu cầu về nhân lực trong giai đoạn mới.

Vấn đề, như PGS.TS Đỗ Quốc Dũng (ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM) băn khoăn: Chuẩn mà liên tục "update" vậy thì ai sẽ làm chuẩn? Nên chăng, để các địa phương tự xây dựng chuẩn đó?

TS Lê Vinh Danh cho rằng, việc để cho các cơ sở dạy nghề toàn quyền quyết định cần đào tạo ngành gì, nghề gì, cách đào tạo như thế nào xuất phát từ... cả một triết lý.
Sự đòi hỏi của cuộc sống là rất lớn, do đó càng ôm việc, cơ quan trung ương càng trì trệ, quan liêu và xơ cứng. Phải phân quyền về cho các nơi, các cơ sở trong hoạt động dạy nghề nói riêng, mọi hoạt động dịch vụ công khác nói chung. Càng phân quyền rộng và chi tiết, việc chuyên môn hoá mới đạt hiệu quả.

Liên thông: Kém!

Khảo sát với 1.115 phụ huynh HS ở một số trường THCS, THPT, THCN , CNKT tại TP.HCM năm 2005: Có đến 29,24% làm công nhân, làm thợ; 16,59% thời gian học dài nhưng chỉ biết học nghề; 44,84% không có cơ hội lên cao, 9,33% lý do khác.
Lý do không có cơ hội học lên cao chiếm tỷ lệ 44,84% là nguyên nhân chủ yếu khiến nhiều gia đình không muốn con em mình vào các trường chuyên nghiệp và dạy nghề.

Lý do tâm lý không muốn làm công nhân là nguyên nhân thứ 2. Bởi theo khảo sát, xấp xỉ 95% học sinh TP.HCM sau khi tốt nghiệp THCS tiếp tục học THPT để có thể có cơ hội học tiếp lên CĐ, ĐH.

Theo ông TS Nguyễn Trần Nghĩa, Trường Công nhân Kỹ thuật TP.HCM "nếu sớm thực hiện liên thông giữa các chương trình đào tạo trong hệ thống giáo dục quốc dân thì chắc chắn sức hút vào các trường chuyên nghiệp day nghề sẽ tăng lên".

Bài, ảnh: Cam Lu