Tiêu cực, nhũng nhiễu trong ngành hải quan vẫn là những vấn đề bức xúc được các doanh nghiệp nêu ra trong buổi đối thoại trực tiếp với cơ quan hải quan sáng nay. Lãnh đạo Tổng cục Hải quan hứa sẽ mạnh tay đối với những hành vi cố ý gây phiền hà cho doanh nghiệp.

Doanh nghiệp khai báo hải quan.

Ông Ngô Minh Thông, Giám đốc Công ty Thương mại Hải Phòng, cho biết, giữa năm 2004, công ty nhập một số mặt hàng rượu. Khi hàng về cảng, công ty mở các tờ khai để thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế. Tuy nhiên, Cục Hải quan TP HCM cho rằng, mức giá mà công ty đưa ra không đúng với thực tế nên yêu cầu tham vấn và liệt vào danh sách bị truy thuế.

Theo ông, khi hải quan đưa ra mức thuế để tham vấn có sự "đá nhau" giữa các bên. Chẳng hạn một chai rượu Tổng cục Hải quan đưa ra là 2,5 USD nhưng Cục Hải quan TP HCM lại có mức giá cao hơn là 2,6 USD. Thậm chí, hải quan cũng không cho doanh nghiệp biết đưa ra mức giá đó là dựa trên cơ sở nào?

Ông Thông đã nhiều lần gửi văn bản yêu cầu Cục Hải quan TP HCM chỉ rõ chỗ sai của doanh nghiệp để thông quan song đến nay vẫn chưa có hồi âm. "Cách giải quyết công việc của nhân viên hải quan rất bất bình thường. Đã 4 tháng, hải quan vẫn treo thuế và găm hàng mà không giải quyết. Chúng tôi hỏi nơi tham vấn thì họ nói đã chuyển hồ sơ xuống cửa khẩu. Đến cửa khẩu họ lại yêu cầu chúng tôi đến chỗ tham vấn... Đến giờ thì đại điện công ty tôi ở TP HCM không dám gửi đơn nhờ giải quyết vì họ sợ hải quan trù ẻo", ông Thông nói.

Ông Thông cho rằng, việc VN áp dụng tính giá theo GATT hoàn toàn phù hợp với cam kết quốc tế. Tuy nhiên, nếu cán bộ hải quan không có trình độ cao, không am hiểu mặt hàng và không có cái tâm trong sáng sẽ là một trở ngại lớn cho doanh nghiệp.

Không chỉ có ông Thông, nhiều doanh nghiệp khác cũng phản ánh những bức xúc tương tự liên quan đến mức giá mà hải quan áp cho họ. Ông Nguyễn Đức Khương, Phó giám đốc Công ty TNHH sản xuất và Dịch vụ Máy tính Thế Trung, cho rằng, việc hải quan đưa loại quạt máy tính vào danh mục hàng tiêu dùng để áp thuế rất bất hợp lý. Theo ông, có những linh kiện máy tính hải quan áp dụng mức giá được lấy từ một trang Web không hề có tên tuổi của Indonesia. "Cách làm này không đủ sức thuyết phục doanh nghiệp, chúng tôi nhiều lần khiếu nại nhưng hải quan Gia Lâm vẫn không giải quyết", ông nói.

"Cùng một mặt hàng song mỗi cửa khẩu lại áp dụng một mức thuế suất khác nhau. Khi chúng tôi phản ánh thì cán bộ hải quan cửa khẩu giải thích trước đây số hàng nhập khẩu ít, hải quan áp dụng mức thuế suất thấp, bây giờ số lượng hàng hóa nhập khẩu nhiều nên mức thuế phải cao hơn", ông Hồ Hoàng Hải, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Phú Thành thắc mắc.

Một vấn đề khiến nhiều doanh nghiệp bức xúc nhất hiện nay vẫn là chuyện hải quan nhũng nhiễu gây khó dễ cho doanh nghiệp. Trong số trên 20 doanh nghiệp đóng góp trong buổi đối thoại có tới hơn một nửa ý kiến phản ánh về tình trạng hải quan vòi vĩnh cố tình gây khó dễ cho doanh nghiệp.

Theo ông Ngô Minh Thông phản ánh, có những doanh nghiệp làm ăn lương thiện bị đối thủ cạnh tranh tung tin giả, thế là cán bộ hải quan được đà đến sách nhiễu, đòi kiểm tra hàng, vòi tiền. Doanh nghiệp biết cán bộ hải quan làm sai nhưng không dám tố cáo. Theo ông Thông, Tổng cục Hải quan phải ban hành rõ quy chế và cách thức xác minh những thông tin vu cáo để bảo vệ doanh nghiệp.

Lãnh đạo Công ty TNHH Á Đông (Khu công nghiệp Từ Sơn Bắc Ninh) cũng đặt vấn đề trên bảo dưới không nghe? Ông này dẫn chứng cả những văn bản Tổng cục Hải quan ban hành khi công ty đưa ra liền bị Cục hải quan cấp dưới bác bỏ.

Trước những bức xúc của doanh nghiệp về cách tính thuế nhập khẩu theo GATT, bà Đặng Thị Bình An, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, thừa nhận, VN mới áp dụng cách tính này để thực hiện theo cam kết quốc tế nên sẽ không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Theo bà, năm đầu tiên có thể sẽ xảy ra tranh cãi song ngành hải quan sẽ tiếp tục cải thiện và sẽ không xảy ra trường hợp tương tự cho những năm tiếp theo.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn thiện đồng thời sẽ có hướng dẫn cụ thể đối với các cán bộ hải quan địa phương để thực hiện một cách tốt hơn. Tuy nhiên cũng không phủ nhận một điều rằng, thời gian qua có không ít doanh nghiệp lợi dụng chính sách này khai thấp giá trị để trốn thuế. Chúng tôi hứa sẽ thực hiện công bằng đối với những doanh nghiệp lầm ăn nghiêm chỉnh đồng thời cũng lưu ý sẽ làm mạnh tay hơn nữa với những hành vi trốn thuế", bà An nhấn mạnh.

Về chuyện hải quan nhũng nhiễu doanh nghiệp, bà Đặng Thị Bình An cũng thừa nhận, thời gian qua không ít doanh nghiệp phản ánh về thái độ làm việc của nhân viên hải quan. Bà kể, có lần vừa lên xe bus, bà nhận được điện thoại một doanh nghiệp thông báo lô hàng bị kẹt ở cảng TP HCM, cán bộ hải quan yêu cầu chi một khoản tiền mới được thông quan. Lập tức bà báo cáo Tổng cục trưởng đồng thời gọi điện yêu cầu nhân viên ở đây xem xét hồ sơ và thông quan cho doanh nghiệp.

"Nếu doanh nghiệp thấy hải quan thu khoản tiền nào sai quy định thì hãy phản ánh với chúng tôi qua đường dây nóng. Với những cá nhân dám mạnh dạn tố cáo, chúng tôi hứa sẽ bảo vệ đến cùng", bà An khẳng định.

Minh Khuyên