Mất mùa hàng loạt trên giống lúa IR 64 tại Kon Tum:
Thủ phạm là thời tiết?
Xuân Nhàn

Tháng 10.2003, Lao Động có bài phản ánh tình trạng trắng tay của nhà nông Kon Tum khi lỡ đặt cược niềm tin vào giống lúa IR 64. Năm 2005 này, bi kịch lại lần nữa tái diễn.

Những thửa ruộng lép ở phường Trường Chinh, thị xã Kon Tum.

Mất mùa là tại thiên tai...
Theo biên bản kiểm tra thực trạng lập ngày 3.11 (chủ yếu để xin ân giảm mức đóng thuỷ lợi phí và nhờ đó, tin tức mất mùa mới lọt tới tai cơ quan quản lý nông nghiệp địa phương), phường Trường Chinh (TX Kon Tum) có tới 28/47ha bị mất mùa, tỉ lệ thiệt hại khoảng 40-45%. Tuy nhiên khảo sát thực tế cho thấy, ở không ít gia đình, mức độ thiệt hại lên tới 100%!

Theo Trung tâm Giống nông - lâm nghiệp Kon Tum (TTGNLNKT) - đầu mối cung cấp giống IR 64 duy nhất trên địa bàn - thì ở cả 2 nguồn trợ giá trợ cước và hỗ trợ khắc phục hậu quả hạn hán, đã có tới 94 tấn giống IR 64 được vãi xuống đồng đất Kon Tum, tương đương với khoảng 700ha lúa mùa. "Đậm" nhất là thị xã Kon Tum: 56 tấn.

Phó Giám đốc TT Nguyễn Viết Liệu thừa nhận, ở đâu sử dụng IR 64, ở đó có "sự cố"; tuy nhiên, ông quả quyết không thể có nghi vấn gì về chất lượng giống: "Nguồn giống trên chúng tôi lấy từ Xí nghiệp giống cây trồng Nha Hố (Ninh Thuận). Tất cả đều được kiểm dịch nghiêm ngặt". "Tội nợ" do thế, bị TT quy cho thời tiết.

Thế nhưng, vấn đề đặt ra là vì sao cũng trà lúa đó, cũng đồng đất đó, cũng giống IR 64 đó mà nông dân tự ủ lấy thì không hề hấn gì. A Dẻo - ở Kon Sơ Lam 1 chẳng hạn. Trưởng thôn A Blơ "làm chứng": "Những người như ông Dẻo không ít. Hễ giống họ tự ủ, gieo xuống là tai qua nạn khỏi tuốt".

Không chịu bỏ cuộc?
Thực tế sản xuất cho thấy, IR 64 trên đồng đất Kon Tum quả là người bạn đồng hành tráo trở. Những ưu điểm như chất lượng gạo cao, cơm thơm dẻo không lấn át nổi mối ám ảnh thất bát. Vậy mà ông Nguyễn Ngọc Thuấn - quyền Trưởng phòng Kinh tế thị xã Kon Tum - cắt nghĩa: "Nhiều người dân chưa muốn chia tay thứ giống ngon cơm này".

Ông Nguyễn Viết Liệu phân trần: "Chúng tôi cũng từng chuẩn bị nhiều chủng loại giống tương đương về phẩm chất để thay thế. Tuy nhiên, phương án "không có IR 64" vẫn chưa được chấp thuận". Đúng là lời than có... sách. Chúng tôi hiện giữ trong tay văn bản "Hướng dẫn bố trí giống và thời vụ đông - xuân 2005-2006" của Sở NNPTNT Kon Tum; ở đấy, IR 64 vẫn là chọn lựa ưu tiên cho "nhóm có thời gian sinh trưởng dưới 120 ngày"!