Nằm đối diện bên thành cổ, chợ Nghệ là chợ lớn nhất thị xã Sơn Tây. Hoạt động kinh doanh khá nhộn nhịp. Hằng ngày, có khoảng 700 hộ kinh doanh trong chợ với đủ các mặt hàng. Hồi 6 giờ 30 phút ngày 18-12, ngọn lửa xuất phát từ một quầy hàng quần áo trong chợ đã lan nhanh và vài tiếng sau đã thiêu rụi 600 quầy hàng.

Hơn 6 giờ sáng 18-12, một số chủ hộ kinh doanh trong chợ Nghệ, thị xã Sơn Tây (Hà Tây) tới dọn hàng sớm đã phát hiện điểm phát cháy đầu tiên tại quầy hàng nhà chị Mai chuyên doanh hàng tạp hóa và quần áo trẻ em. Quầy hàng này nằm ở phía đông chợ, cách cổng số 4 khoảng 25 m được thiết kế theo kiểu mái vẩy, lợp prô-xi-măng. Ngay lập tức, nhiều người dân đã hô hoán thông báo cho ban quản lý chợ và các lực lượng chức năng để tiến hành các biện pháp dập tắt đám cháy.

Theo báo cáo của Công an phường Quang Trung, thị xã Sơn Tây, lực lượng chữa cháy tham gia ban đầu gồm một cán bộ Công an phường Quang Trung, hai cán bộ trong Ban quản lý chợ Nghệ cùng một số người dân đã sử dụng nhiều bình bọt và vận hành máy bơm nhưng không khống chế được ngọn lửa. Trong điều kiện thời tiết hanh khô, có gió thổi mạnh từ phố Lê Quý Ðôn sang phố Phùng Khắc Khoan, các vật liệu, hàng hóa trong chợ đều dễ cháy, nhiều quầy hàng dày đặc liền nhau làm ngọn lửa bùng phát nhanh chóng lan tỏa khắp khuôn viên của chợ. Nhiều chủ hộ kinh doanh biết tin và nhiều người dân hiếu kỳ đã đổ về chợ Nghệ mỗi lúc một đông.

Ngay sau khi nhận được tin báo, Công an tỉnh Hà Tây đã huy động lực lượng phòng cháy, chữa cháy tới hiện trường để tham gia chữa cháy. Hai xe chữa cháy của đội CSPCCC của công an thị xã Sơn Tây với 14 cán bộ đã khẩn trương có mặt tại hiện trường tham gia chữa cháy. Lúc này, đám cháy lan với diện tích hơn 100 m2. Do lửa lan quá nhanh, trong khi lượng nước trên xe có hạn, cho nên đã không thể khống chế, làm đám cháy bùng phát dữ dội. Nhận được tin báo, xe chữa cháy của Công an tỉnh Hà Tây và Công an Hà Nội cùng toàn bộ lực lượng Công an thị xã Sơn Tây và gần 100 chiến sĩ bộ đội đã được huy động hỗ trợ tham gia dập đám cháy.

Tuy nhiên, do lực lượng chữa cháy ban đầu mỏng, không huy động nguồn nước chữa cháy kịp thời và thời tiết hanh khô, đám cháy càng lan rộng, thiêu trụi toàn bộ khu chợ Nghệ. Khi lực lượng chữa cháy huy động đông đảo gồm bảy xe chữa cháy, với hơn 300 cán bộ, chiến sĩ của công an và quân đội, dân phòng cũng không thể cứu vãn tình thế, chỉ kịp khống chế không để ngọn lửa lan sang các nhà dân chung quanh. Ðến gần trưa, mặc dù lửa cơ bản đã được dập tắt, nhưng tại một số điểm, lửa vẫn nhen nhúm, khói bốc ra mù mịt. Do lực lượng công an có mặt kịp thời giữ gìn trật tự, bảo vệ tài sản nhân dân, cho nên đã không xảy ra tình trạng kẻ xấu lợi dụng đến hôi của.

Thực tế vụ cháy lớn tại chợ Nghệ đã bộc lộ nhiều bất cập trong công tác phòng cháy, chữa cháy. Nếu có biện pháp chủ động hữu hiệu sẽ làm giảm đáng kể thiệt hại. Khi xe chữa cháy xuất hiện, việc triển khai tiếp cận đám cháy hết sức khó khăn do rất đông người đổ xô đến cứu hàng trong chợ. Nguồn nước bảo đảm cho việc chữa cháy rất hạn chế. Mặc dù trong chợ có bể ngầm, trạm bơm nước nhưng công suất nhỏ, không được sử dụng và phát huy kịp thời. Do nước trong xe chữa cháy chỉ đủ xả trong vài phút và không tiếp cận được nguồn nước, cho nên các xe chữa cháy phải mất nhiều thời gian đi lấy nước.

Ðối diện với chợ là một hồ nước rộng bao quanh thành cổ, lực lượng chữa cháy và Công an tỉnh đã nhiều lần góp ý, cảnh báo với ban quản lý chợ về công tác phòng cháy, chữa cháy và phương án xây một bến lấy nước ở ven hồ đã được đưa ra để phục vụ nhu cầu bà con và đề phòng khi xảy ra cháy, nhưng thực tế không hiểu vì lý do gì vẫn không được xây dựng. Do vậy, khi đám cháy xảy ra, để giải quyết tình thế cấp bách, xe chữa cháy đã phải phá bờ rào của hồ để đưa đường ống xuống hút nước. Lực lượng bộ đội đã phải làm theo biện pháp "thủ công" thay nhau múc nước dưới hồ đổ vào xe chữa cháy. Trong số các xe chữa cháy, có những chiếc xe gặp trục trặc về kỹ thuật. Công tác chữa cháy và thông báo cháy còn bộc lộ sự yếu kém của Ban quản lý chợ.

Vào thời điểm xảy ra cháy, vì vào buổi sáng sớm, chỉ có một vài cán bộ trực, một số lối vào bị khóa. Mặc dù hằng ngày, Ban quản lý chợ thường xuyên nhắc nhở các hộ kinh doanh tắt điện, làm tốt công tác phòng cháy, chữa cháy, nhưng khi xảy ra hiện tượng cháy đã xử lý lúng túng, thiếu chủ động, không thông báo và hô hào nhân dân chung quanh và các chủ hộ kinh doanh biết tin và tham gia chữa cháy qua hệ thống loa phóng thanh.

Bài học từ các vụ cháy lớn như chợ Ðồng Xuân, chợ Hà Ðông vẫn còn đó mà hậu quả nặng nề phải rất lâu sau mới khắc phục được. Vụ cháy chợ Nghệ đã đẩy 600 hộ kinh doanh thành tay trắng. Trước những thiệt hại vô cùng nặng nề của vụ cháy, các chủ hộ kinh doanh và nhiều người dân rất bức xúc và mong được hỗ trợ kịp thời để nhanh chóng khắc phục thiệt hại, ổn định kinh doanh. Dư luận đòi hỏi các cơ quan chức năng làm rõ nguyên nhân vụ cháy và trách nhiệm của những người liên quan. Sau khi dập tắt hoàn toàn đám cháy trong ngày 18-12, Công an Hà Tây sẽ khẩn trương khám nghiệm hiện trường, tiến hành điều tra để làm rõ vụ việc.