- Các địa phương đều có sự quan tâm đến việc triển khai thi hành Luật Đất đai với mức độ khác nhau, thể hiện trong việc ban hành các văn bản thuộc thẩm quyền của địa phương để cụ thể hóa thi hành Luật Đất đai, kiện toàn bộ máy ngành tài nguyên - môi trường (TN-MT) từ tỉnh đến cơ sở, nhất là đối với cấp huyện. Nhiều địa phương đã chú ý bố trí kinh phí cho công tác quản lý đất đai (riêng TP Hồ Chí Minh năm 2004 dành 75 tỷ đồng, năm 2005 gần 90 tỷ đồng). Hầu hết các địa phương đều rà soát việc sử dụng đất của các dự án và quyết định thu hồi nhiều diện tích không sử dụng, sử dụng không hiệu quả hoặc chậm tiến độ so với dự án. Đây được coi là dấu hiệu tích cực và nét mới trong việc chấp hành pháp luật đất đai so với những năm trước đây.

Tuy nhiên, hơn 20 ngày kiểm tra cũng cho thấy nhiều vấn đề nổi lên cần phải hết sức quan tâm. Đó là tình trạng nhận thức không đầy đủ về Luật Đất đai 2003 và các văn bản hướng dẫn thi hành, như vấn đề điều kiện để cấp sổ đỏ (quy hoạch...). Hay việc công khai quy hoạch, có địa phương chỉ công khai quy hoạch mới, còn quy hoạch cũ thì không, việc này cũng không đúng. Đi đến địa phương nào cũng thấy tình trạng cán bộ nhận thức không đầy đủ về các quy định mới. Có vẻ anh em bên dưới còn quá quen với những quy định cũ.

Nhiều địa phương ban hành khung giá đất quá thấp so với thực tế, có nơi giá đất ở chỉ bằng 30% - 50% giá thị trường. Công tác đền bù, giải phóng mặt bằng lúng túng, có trường hợp lẫn lộn giữa việc Nhà nước thu hồi đất với việc nhà đầu tư thỏa thuận cùng người sử dụng đất. Nổi cộm nhất là số người đến khiếu nại, tố cáo về đất đai với các đoàn kiểm tra khá đông, chủ yếu là khiếu nại về mức đền bù chưa hợp lý, về việc giải quyết các tranh chấp về đất đai. Đại bộ phận các trường hợp khiếu nại đều xảy ra trước khi có Luật Đất đai 2003. Trong số này có những trường hợp đã có kết luận của Thủ tướng Chính phủ, phán quyết của tòa án hoặc đã có quyết định giải quyết cuối cùng đúng pháp luật. Tuy nhiên, nhiều trường hợp quả thật bức xúc cần được xem xét khách quan để giải quyết thỏa đáng cho dân.

- Quả thực dung lượng văn bản quy phạm pháp luật về đất đai quá lớn, không dễ trong thời gian ngắn có thể nắm chắc và hiểu đầy đủ. Do vậy, tôi đã yêu cầu các đơn vị có liên quan của bộ khẩn trương biên soạn tài liệu hướng dẫn theo từng chuyên đề và tài liệu dành riêng cho cán bộ địa chính cơ sở.

- Mục đích kiểm tra lần này là đánh giá về tình hình triển khai thi hành Luật Đất đai ở các địa phương để qua đó thúc đẩy việc thi hành luật. Tuy các đoàn kiểm tra không có nhiệm vụ giải quyết khiếu nại, tố cáo nhưng bộ đã có chỉ đạo các đoàn lắng nghe, thu thập những bức xúc, khiếu nại, tố cáo và tiếp nhận đơn, thư của dân.

- Bộ TN-MT sẽ giao cho các địa phương xử lý những vụ việc thuộc thẩm quyền của địa phương, đồng thời sẽ theo dõi, đôn đốc, tiếp tục kiểm tra việc xử lý và yêu cầu các địa phương thường xuyên báo cáo kết quả xử lý. Đối với những kiến nghị, đơn thư thuộc trách nhiệm của Bộ TN-MT (số này không nhiều), bộ có trách nhiệm trả lời thỏa đáng. Qua việc khiếu nại, tố cáo của dân, bộ sẽ xem xét lại nguyên nhân là do thể chế (như chính sách đền bù thì sẽ phối hợp với Bộ Tài chính sớm đề xuất việc điều chỉnh); còn nếu là nguyên nhân chỉ đạo tổ chức thực hiện ở địa phương, cơ sở, bộ sẽ có chấn chỉnh, uốn nắn. Điểm mấu chốt là chúng ta không nên chạy theo giải quyết các vụ việc thì không biết đến khi nào hết.

- Làm việc tại TP Hồ Chí Minh, tôi rất quan tâm đến vấn đề tìm giải pháp phát triển thị trường bất động sản. Tôi đã có một số gợi ý và giải đáp một số vướng mắc với mong muốn tạo thuận lợi về chính sách đất đai để thúc đẩy thị trường bất động sản phát triển lành mạnh.