Nhiều phụ nữ có con nhỏ rất băn khoăn khi bị ốm, nhất là khi phải dùng thuốc, không biết là nên tiếp tục cho trẻ bú hay tạm thời ngừng lại. Thực ra, chỉ trong một số ít trường hợp, bác sĩ mới khuyên cho trẻ dùng thức ăn khác.

Khi mắc các bệnh nhiễm khuẩn thông thường thì sữa mẹ không phải là nguy cơ làm lây bệnh cho con vì trong sữa mẹ vốn có sẵn các kháng thể chống lại vi sinh vật gây bệnh. Với các bệnh dễ lây, điều cốt yếu là người mẹ phải có ý thức tránh làm lây bệnh cho con qua đôi tay, đồ dùng của mẹ. Nếu bị cúm, mẹ phải đeo khẩu trang mỗi khi bế con hoặc cho con bú. Trường hợp mẹ bị lao tiến triển, suy tim nặng thì không nên cho bú.

Riêng với các trường hợp nhiễm HIV, các nhận xét dịch tễ học cho thấy: khoảng 15% số con mới sinh của họ bị nhiễm HIV do bú mẹ. Tỷ lệ lây nhiễm càng tăng nếu thời gian bú mẹ càng dài. Nếu bú mẹ đến 6 tháng, tỷ lệ này là 25-30%; bú mẹ đến 18-24 tháng: 30-35%.

Các cháu vừa bú mẹ vừa ăn bổ sung có nhiều nguy cơ lây HIV hơn, phần vì niêm mạc đường tiêu hóa (miệng, dạ dày, ruột) chưa hoàn thiện, phần vì chế độ ăn hỗn hợp dễ làm trầy xước niêm mạc đường tiêu hóa. HIV trong sữa mẹ dễ dàng xâm nhập các hạch lympho và qua các thương tổn nói trên.

Do vậy, các bà mẹ có HIV mới sinh con nếu điều kiện kinh tế cho phép thì nên nuôi bộ, tức là nuôi con hoàn toàn bằng các thức ăn thay thế sữa mẹ (như sữa hộp, sữa tươi động vật và bổ sung các vi chất dinh dưỡng). Nếu không có điều kiện, có thể cho con bú mẹ hoàn toàn (hoặc vắt sữa mẹ rồi hâm nóng, cho con ăn bằng thìa) trong 1-3 tháng đầu đời. Sau thời gian này, phải cai sữa cho con và chuyển sang nuôi bộ hoàn toàn.

Về việc dùng thuốc cho mẹ khi ốm, hầu hết các loại thuốc được dùng với liều trung bình đều an toàn. Chỉ trong một số trường hợp đặc biệt sau đây, cần lưu ý: Khi phải dùng thuốc kháng sinh, nếu có thể được, bác sĩ nên lựa chọn loại thích hợp dành cho bà mẹ đang nuôi con bú, tránh dùng cloramphenicol, tetracyclin, metronidazol, sulphonamid... Để tránh làm giảm tiết sữa, không nên dùng các thuốc lợi tiểu, tránh thai có oestrogen.

Nếu người mẹ đang điều trị bệnh tâm thần, đang dùng thuốc chống co giật thì phải ngừng cho con bú; nếu đang điều trị ung thư bằng thuốc hoặc xạ trị thì không cho con bú.

BS Nguyễn Hưng Thịnh, Sức Khỏe & Đời Sống