Ăn chay - một trong những chế độ ăn khá phổ biến từ hàng nghìn năm nay ở nước ta. Các món trong chế độ ăn chay đều có nguồn gốc từ thực vật . Đối tượng ăn chay thường là giới tu hành, người theo đạo Phật và một số ít người cần phòng ngừa và điều trị bệnh. Trước đây đã có nhiều nghiên cứu ghi nhận, chế độ ăn chay sẽ làm tăng sức khỏe, đặc biệt có tác dụng phòng ngừa và giảm các bệnh lý tim mạch. Tuy nhiên protid động vật và protid có nguồn gốc thực vật lại có những thành phần khác nhau. Chẳng hạn, protid động vật chứa nhiều axit amin cần thiết hơn protid thực vật.

Qua thực tiễn lâm sàng, các chuyên gia dinh dưỡng phát hiện, ăn chay cũng có nhiều cách. Ăn thuần chay, tức là chỉ dùng những thức ăn thực vật, không có thịt, cá. Sữa chay: ngoài việc loại bỏ thịt là toàn chay, nhưng có thêm chất sữa hoặc chế phẩm từ sữa. Trừ thịt là toàn chay, có thêm sữa và trứng. Ăn uống kiểu trường thọ, gọi là ăn thiền, hạn chế triệt để chất nước. Ăn chay từng phần, bên cạnh thuần chay, sữa chay có thêm chút thịt gia cầm, cá biển, nhưng loại bỏ thịt có mầu đỏ. Ăn chay có tính truyền thống phần lớn thuộc về loại ăn "thuần chay", không chỉ cấm tuyệt đối chất thịt, đến chất thực vật có mùi hôi như hành, tỏi, hẹ cũng phải kiêng.

Nhằm tránh ảnh hưởng đến thai nhi và sự phát triển của trẻ em, phụ nữ mang thai và trẻ em tốt nhất không nên ăn thuần chay. Nếu ăn chay, nên ăn loại trứng sữa chay. Khi bắt buộc phải ăn thuần chay, rất cần có chuyên gia dinh dưỡng hướng dẫn cụ thể.

Tuy ăn chay dễ ăn, có thể khống chế được tình trạng tăng huyết áp, giảm phát sinh bệnh huyết quản, ngăn chặn ung thư, tăng cơ năng, hạn chế bệnh tiểu đường..., nhưng ăn chay vẫn có những mặt hạn chế của nó. Vì vậy, những người ăn chay cần chú ý không để cơ thể thiếu vitamin B12. Loại vitamin này thường có trong thịt, cá; calci, titan; vitamin D.

Ăn chay làm cho trẻ phát triển không bình thường vì thiếu dinh dưỡng. Vì dạ dày trẻ còn bé, trọng lượng chứa thức ăn đủ chất còn ít, nên phải cho trẻ ăn đủ dinh dưỡng, để phát triển bình thường, nhất là phải đủ protein và axít amin.

Riêng với người ăn chay, nhất là trường chay cần bảo đảm dinh dưỡng và nhiệt lượng cho cơ thể. Những phụ nữ có thai, trẻ nhỏ, người cao tuổi cần phối hợp điều độ việc ăn chay cho đủ dinh dưỡng. Chú ý bổ sung nguồn viamin B12 cho cơ thể.