"Tôi được bác sĩ phòng khám cho đi lấy máu xét nghiệm glucose, creatinin, cholesterol, triglycerid... Phần lớn các xét nghiệm tôi đều hiểu để kiểm tra bệnh gì, riêng creatinin thì không biết. Nếu nó tăng hoặc giảm thì sẽ liên quan đến bệnh gì?".

Trả lời:

Creatinin là một acid amin không có trong protein. Nó là chất chuyển hóa cuối cùng của creatin phosphat (dạng dự trữ năng lượng đặc biệt có nhiều ở cơ), phân bổ đều ở dịch ngoại bào và đào thải qua thận. Trong quá trình trao đổi năng lượng, một phần creatinin là sản phẩm cặn bã của chuyển hóa, không được sử dụng.

Creatinin ra khỏi cơ vào máu, được lọc ở cầu thận rồi bài xuất qua đường nước tiểu. Khi cầu thận bị tổn thương, creatinin tăng trong máu sớm hơn so với urê (sản phẩm thoái hóa cuối cùng của protein, cũng thải ra chủ yếu qua nước tiểu), phản ảnh tổn thương chức năng của thận. Việc xét nghiệm hàm lượng chất này giúp tiên lượng bệnh tốt hơn urê. Bởi vậy, xét nghiệm creatinin máu có độ tin cậy cao hơn so với xét nghiệm urê.

Trị số creatinin máu ở người bình thường là 62-120 micromol/lít (mmol/l) ở nam và 53-100mmol/l ở nữ. Khi trị số creatinin bắt đầu vượt ngưỡng bình thường thì chức năng thận đã bắt đầu giảm, và trị số creatinin càng tăng cao thì chứng suy thận càng nặng. Creatinin máu tăng trên 170 mmol/l tương đương với việc giảm 50% chức năng thận. Khi urê máu tăng, kèm theo creatinin máu tăng 200 mmol/l là suy thận mức vừa...

Ở người khỏe mạnh bình thường, lượng creatinin tạo thành và thải trừ hằng ngày nói chung khá hằng định và phụ thuộc vào khối lượng tổ chức cơ. Tuy vậy, với một số chế độ ăn, lượng creatinin trong máu có thể dao động lớn - thí dụ có thể thấy tăng sau khi ăn thức ăn nhiều creatinin như thịt quay.

BS Vũ Hướng Văn, Sức Khỏe & Đời Sống