Daniel Ellsberg - người công bố các tài liệu mật của Lầu Năm góc:
Đến tận cùng sự thật
Mỹ Hằng

Tiết lộ 7.000 trang tài liệu tuyệt mật của Lầu Năm góc, Daniel Ellsberg bị bắt giữ: Ông bị cáo buộc 12 trọng tội, và bản án có thể lên tới tổng số 115 năm tù. Ellsberg biết trước điều đó, nhưng ông không lùi bước. Và ông cũng giáo dục các con theo lương tâm của một người cha dũng cảm.

Ellsberg ở Việt Nam năm 1965.

Ellsberg hối tiếc, giá ông công bố tài liệu Lầu Năm góc sớm hơn. "Lẽ ra tôi có thể đưa các tài liệu đó ra từ khi tôi mới vào làm việc cho Lầu Năm góc và Nhà Trắng, vào năm 1964-1965, thì có thể những tài liệu đó đã góp phần ngăn chặn cuộc chiến".

Ellsberg nói rằng ông tường tận sự dối trá mà Chính phủ Mỹ đã đưa ra để biện minh cho cuộc chiến tranh VN và cả cuộc chiến Iraq bây giờ. Trong sự kiện Vịnh Bắc Bộ năm 1964, cái cớ để Mỹ quyết định leo thang chiến tranh ở VN, thì Ellsberg là một trong những người đầu tiên chứng kiến cách Lầu Năm góc xử lý thông tin về sự kiện này.

Ông đưa ra cuốn sách từng gây xôn xao nước Mỹ, mà ông là tác giả: "Secrets: A memoir of Vietnam and the Pentagon papers" (Những bí mật: Hồi ức Việt Nam và tài liệu Lầu Năm góc), và kể: "Trong một chương của cuốn sách này, tôi viết về đêm đầu tiên của tôi ở Lầu Năm góc với tư cách là một nhân viên chính thức - đó chính là đêm xảy ra câu chuyện về vụ tấn công tàu khu trục Mỹ ở vịnh Bắc Bộ ngày 4.8.1964. Tôi đã kể lại những giờ đầu tiên của ngày hôm đó.

Vì chúng ta cách 12 múi giờ nên khi rạng sáng ở Washington là 5-6 giờ chiều ở Bắc Bộ. Chúng tôi nhận được một bức điện về cái gọi là vụ tấn công đó. Các bản tin liên tiếp về việc ngư lôi của Bắc Việt bắn vào tàu khu trục Mỹ: Đầu tiên họ nói 5, rồi 7, rồi 22 quả ngư lôi - nhiều hơn con số mà chúng tôi ước tính Bắc Việt có thể có. Nhưng vài giờ sau, tôi nhận được tin từ tàu biệt kích 2 nói rằng tất cả còn là nghi vấn...

Nhưng ngay đêm hôm đó, tổng thống tuyên bố rằng đã có một sự kiện nghiêm trọng xảy ra - điều đó là nói dối, rằng chúng tôi đã bị gây hấn - và đó cũng là nói dối, vì thời gian đó chúng tôi đang tấn công lực lượng Bắc Việt trên vùng lãnh hải quốc tế... Tổng thống cũng nói rằng chúng tôi đang tấn công lại họ, nhưng không leo thang chiến tranh - lại nói dối nốt, vì ngay lúc đó Chính phủ Mỹ đã tìm cách leo thang chiến tranh...".

Ellsberg đã tình nguyện sang làm việc tại Đại sứ quán Mỹ ở Sài Gòn trong thời gian Mỹ bắt đầu không kích miền Bắc VN. Chính thời gian này và những nghiên cứu tiếp theo sau đó đã khiến Ellsberg nhận ra rằng cuộc chiến tranh du kích và lòng dũng cảm của người dân VN sẽ khiến Mỹ sa lầy, cũng như nhận rõ bản chất dối trá của nhà cầm quyền lúc đó. Và ông quyết tâm vạch trần sự thật.

Năm 1969, ông quyết định photocopy hàng nghìn trang tài liệu mật. Trong hai đêm, hai người con của ông, con trai 13 tuổi và con gái 10 tuổi, đã giúp ông copy các tài liệu đó. "Khi ấy tôi nghĩ rằng tôi sẽ bị bỏ tù đến nơi. Nhưng tôi muốn các con tôi biết bố chúng sắp làm gì. Con trai lớn của tôi thì hiểu, cô con gái nhỏ thì không hiểu lắm. Nhưng tôi muốn chúng biết rằng điều mà bố chúng sắp làm là rất bình thường, là điều mà bố chúng tin rằng đúng. Và tôi muốn để lại trong tâm trí các con tôi những ký ức để khi lớn lên, các con tôi hiểu rằng, sẽ có lúc, điều tốt nhất phải làm là đối mặt với nguy cơ bị bỏ tù".

Ellsberg rất tự hào về những người con của mình. Robert, Mary, và người con thứ ba của ông sau này -Michael - đều là những nhà hoạt động xã hội tích cực. "Thực tế, các con tôi đều giữ những ký ức về đêm đó, về những điều đúng đắn phải làm".

(Còn nữa)