Người ngăn chặn vụ thảm sát Mỹ Lai qua đời

Hugh Thompson (trái) tại nghĩa trang Mỹ Lai ngày 15.3.1998.

Đó là Hugh Thompson - cựu phi công Mỹ trong chiến tranh Việt Nam. Ông đã mất rạng sáng 6.1 tại thành phố New Orleans do bệnh ung thư, thọ 62 tuổi.

Ngày 16.3.1968, trong một chuyến trinh sát, Thompson cùng các đồng đội gồm tay súng Lawrence Colburn và tiểu đội trưởng Glenn Andreotta, lái trực thăng tới khu vực Mỹ Lai. Họ chứng kiến một toán lính Mỹ đang thảm sát dân thường.

Thompson, lúc đó là chuẩn uý, đã đáp trực thăng xuống giữa toán lính và những người dân đang sợ hãi, ra lệnh chĩa súng vào toán lính, sẵn sàng nổ súng nếu họ tấn công dân lành. "Những người dân nhìn tôi cầu cứu, tôi không thể quay lưng lại với họ" - sau này Thompson nhớ lại.

Ông đã bước tới đối mặt với viên chỉ huy toán lính, Colburn và Andreotta hậu thuẫn ông. Sau đó Thompson đã thuyết phục những người dân chui ra khỏi hầm, gọi thêm trực thăng tới sơ tán họ tới nơi an toàn. Thompson còn đáp trực thăng xuống một lần nữa để đưa một cậu bé bị thương tới bệnh viện.

Thompson trở về sở chỉ huy, giận dữ thuật lại những gì ông đã nhìn thấy. Các cấp chỉ huy ra lệnh ngừng bắn ở Mỹ Lai.

Đến năm 1969, nhà báo Mỹ Seymour Hersh mới góp phần phát hiện ra vụ thảm sát này. Vụ việc trở thành một điểm nòng cốt trong phong trào phản chiến ở Mỹ. Còn loạt bài về Mỹ Lai đã giúp Seymour Hersh đoạt giải báo chí Pulitzer năm 1970. Nhưng Thompson, trong suốt nhiều năm, vẫn còn bị sỉ nhục - bởi vì có rất nhiều người Mỹ coi ông là không yêu nước. Một thượng nghị sĩ Mỹ còn gọi Thompson là lính Mỹ duy nhất cần bị trừng phạt.

Phải đến cuối những năm 1980, người ta mới biết nhiều đến vai trò của Thompson với tư cách người ngăn chặn cái ác. Trung uý William L.Calley, chỉ huy toán lính thảm sát dân lành, về sau bị kết án tù chung thân. Nhưng chỉ sau ba năm bị quản thúc tại gia, Calley đã được Tổng thống Mỹ Richard M. Nixon giảm án.

Nhiều năm qua đi, giờ đây, theo lời đại tá Tom Kolditz - Trưởng khoa Lãnh đạo và Hành xử tại Viện Hàn lâm Quân sự Mỹ, Thompson trở thành một ví dụ cho những thế hệ lính Mỹ tương lai. "Ngày nay có rất nhiều người được sống nhờ có Thompson, không chỉ những người ở Việt Nam, mà còn cả những người biết kiểm soát đơn vị mình trong một số hoàn cảnh vì họ đã biết lắng nghe câu chuyện của Thompson". V.N (Theo AP, BBC)