Những doanh nghiệp ra đời trong khủng hoảng
Các Website khác - 03/02/2009
Thông thường người ta cho rằng thời kỳ khủng hoảng hay suy thoái kinh tế không phải là lúc thích hợp để mở công ty. Nhưng những người sáng lập các doanh nghiệp dưới đây đã nghĩ khác, và làm khác…

Khoan bàn tới tình hình khó khăn chung của thì hiện tại, đây đã và vẫn đang là những tập đoàn lớn trong lĩnh vực của mình:

Procter & Gamble (P&G)

Lĩnh vực: Các sản phẩm gia đình

Thời gian thành lập: Cuộc suy thoái năm 1837 

 
Một nhà phân phối của P&G hồi những năm 1870.

 

Nhà sản xuất nến William Procter và nhà sản xuất xà phòng James Gamble đã chung tay khởi tạo một doanh nghiệp nhỏ, chuyên doanh đồ gia đình tại Cincinnati, tiểu bang Ohio của nước Mỹ. Đây là một quyết định đầy mạo hiểm của hai người, vì khi đó, nền kinh tế Mỹ đang bị chấn động mạnh bởi cuộc khủng hoảng tài chính.
 
Làn sóng di cư về miền Tây nước Mỹ đã đẩy giá đất tăng vọt, và theo ngay sau đó là tình trạng lạm phát. Dưới thời Tổng thống Martin Van Buren, sự sụp đổ của hàng loạt nhà băng và mối lo ngại về nền kinh tế tri thức đã châm ngòi cho cuộc suy thoái kinh tế lớn nhất kể từ nước Mỹ ra đời. Vậy nhưng P&G không những không “chết yểu”, mà còn tranh thủ kiếm được những hợp đồng béo bở, cung cấp hàng thiết yếu cho quân đội trong suốt thời gian diễn ra nội chiến.

 

Tình hình hiện tại: Với doanh thu 83,5 tỷ USD trong năm 2008, P&G sở hữu nhiều thương hiệu thuộc loại uy tín nhất ở Mỹ, như Tide, Pampers, Oral-B, Iams, Pantene, Duracell và Pringles. Dù giá cổ phiếu của công ty sụt giảm mạnh trong năm vừa qua, nhưng ít nhất, P&G vẫn giữ được thế cạnh tranh với các đối thủ như Johnson & Johnson và Colgate-Palmolive, đồng thời duy trì mức lợi nhuận khá - 12,1 tỷ USD. Vì sản xuất và kinh doanh hàng thiết yếu (xà phòng, kem đánh răng, dầu gội…) nên P&G có khả năng trụ vững ngay cả trong những giai đoạn kinh tế khó khăn.

 

IBM

Lĩnh vực: Máy tính

Thời gian thành lập: Cuộc suy thoái 1873-1896

 

Một chiếc máy điện toán từ năm 1890.

 

Giai đoạn 1873-1896 xảy ra một loạt sự kiện kinh tế - tài chính chấn động. Thị trường giao dịch chứng khoán Vienna sụp đổ. Đạo luật tiền đúc năm 1873 ra đời, loại bỏ tiền bằng bạc khỏi hệ thống lưu thông tiền tệ, tiền vàng trở thành loại tiền tệ duy nhất. Một loạt ngân hàng của Mỹ sụp đổ hai lần, gây ra hai cuộc suy thoái, một vào năm 1873 và một vào năm 1893.

 

Trong giai đoạn 23 năm đầy biến động này, có 3 doanh nghiệp mới ra đời - Tabulating Machine Company, International Time Recording Company và Computing Scale Corporation - đã phát triển những công nghệ rất được chào đón, dù tình hình kinh tế bi đát. Ví dụ, thời đó, các nhà máy có nhu cầu cao đối với loại đồng hồ tính giờ làm việc của công nhân. Hay máy điện toán trở thành thiết bị không thể thiếu trong thời kỳ di dân, để kịp thời cập nhật tình hình gia tăng dân số. Ba công ty này đã sáp nhập thành một vào năm 1911, trở thành Công ty Máy tính-Điện toán-Sao lưu, mà nhiều năm sau đó đổi tên thành IBM.

 
 

Tình hình hiện tại: Những kinh nghiệm có được từ thời non trẻ và sự ra đời trong “bão” sau này đã trở thành tài sản vô giá của IBM, để tập đoàn vượt qua nhiều sóng gió khác.

 

Mặc dù trong tình hình kinh tế hiện nay, người tiêu dùng có xu hướng giảm mua sắm đồ công nghệ, nhưng mới đây IBM đã thông báo doanh thu quý khá cao, nhờ nhu cầu của thị trường đối với dịch vụ outsourcing. Năm ngoái, IBM đạt doanh thu kỷ lục 103,6 tỷ USD. Tuy nhiên, trong tình hình khó khăn, các bộ phận bán hàng và phần mềm của công ty cũng đang phải triển khai cắt giảm hàng ngàn nhân công.

 

General Electric (GE)

Lĩnh vực: Năng lượng và một số khác

Thời gian thành lập: Cuộc suy thoái năm 1873

 
 

Khởi nguồn cho cuộc đại suy thoái kéo dài hai thập kỷ (Long Depression) là cuộc suy thoái năm 1873, bắt đầu khi công ty đầu tư Jay Cooke & Co. sụp đổ, khiến Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE) phải đóng cửa trong nhiều ngày. Cuộc khủng hoảng tài chính theo sau đó kéo dài 6 năm.

 

Vào đúng giai đoạn rối ren này, một nhà sáng chế lại cho rằng đây là thời điểm lý tưởng để mở một phòng thí nghiệm. Đó là Thomas Edison, với cơ sở của ông tại Menlo Park vào năm 1876. Chính tại đây, ông đã sáng chế ra chiếc bóng đèn đầu tiên vào năm 1879 - cũng là năm cuộc suy thoái chính thức kết thúc. Dù tình hình kinh tế tiếp tục diễn biến xấu đến tận năm 1896, nhưng Edison đã thành lập một công ty, đặt tên là Edison General Electric Company, sau này là General Electric (GE).

Năm 1896, cổ phiếu công ty GE của Edison được chọn để tính chỉ số Dow Jones. Đến nay, đây là công ty duy nhất còn tồn tại, trong số 12 công ty đầu tiên có cổ phiếu được dùng để tính chỉ số Dow Jones.  

Một người phụ nữ giới thiệu chiếc máy nướng của GE hồi năm 1920.
 

Tình hình hiện tại: GE đã thông báo mức doanh thu 183 tỷ USD trong năm 2008, nhưng lợi nhuận lại giảm 19%. Trong đó, lợi nhuận từ thị trường tiêu dùng và công nghiệp của GE giảm 65%, còn lợi nhuận của GE Capital giảm gần 30%. Mặc dù hoạt động trong lĩnh vực năng lượng của GE chỉ đạt lợi nhuận khiêm tốn, nhưng năm 2009 tới đây có vẻ không quá u ám với tập đoàn hùng mạnh này.

 

General Motors (GM)

Lĩnh vực: Ô tô

Thời gian thành lập: Cuộc suy thoái năm 1907

 

 

Dưới thời Tổng thống Mỹ Theodore Roosevelt, trước khi ngân hàng trung ương ra đời, các tổ chức cho vay phải dựa vào nguồn tiền của chính mình. Điều này trở nên rắc rối vào năm 1907, khi nhiều ngân hàng lớn chạy đua nắm quyền sở hữu cổ phiếu kiểm soát của công ty đồng United Copper Company. Khi nỗ lực này thất bại, người dân đua nhau rút tiền khỏi các ngân hàng, dẫn tới sự sụp đổ của nhiều quỹ và tổ chức cho vay.

 

Những sự kiện trên không khiến William Durant, nhà sản xuất xe ngựa hàng đầu nước Mỹ khi đó, thoái chí trong nỗ lực tìm kiếm vận may ở một lĩnh vực mới - chế tạo xe hơi. Ông đã thành lập GM vào ngày 16/9/1908 tại Flint, tiểu bang Michigan. Cũng trong năm đó, GM trở thành chủ sở hữu Buick và Oldsmobile, hai công ty đã ra đời trước đó nhiều năm.

 

Các sử gia coi cuộc suy thoái năm 1907, còn gọi là cuộc suy thoái của các ngân hàng, đã kết thúc vào tháng 6/1908, mặc dù phải tới năm 1909, các thị trường mới phục hồi trở lại mức trước năm 1907. Và đó là thời gian GM thâu tóm thêm một loạt doanh nghiệp để sau này trở thành tập đoàn ô tô lớn nhất nước Mỹ.

 

Tình hình hiện tại: Chịu tác động mạnh của việc giá nhiên liệu tăng cao và nhu cầu sụt giảm mạnh trong năm 2008, GM đã chứng kiến giá cổ phiếu sụt giảm tới 85% chỉ trong một năm. Trước nguy cơ cạn tiền mặt, GM cùng với hai nhà sản xuất ô tô lớn nhất nước Mỹ khác - Chrysler và Ford, đã phải “dắt díu” nhau lên thuyết phục Quốc hội Mỹ cho vay khẩn cấp 34 tỷ USD. Hiện tại, GM vẫn đang trong tình hình khó khăn và bị đặt dưới sự giám sát chặt chẽ của cả nước Mỹ, vì đang sử dụng tiền thuế của người dân.

 

FedEx

Lĩnh vực: Vận chuyển

Thời gian thành lập: Cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973

 

CEO Frederick Smith bên chiếc Falcon đầu tiên của FedEx.

 

Doanh nhân Frederick W. Smith đã nhìn thất một nhu cầu bức thiết của doanh nghiệp trong thời gian này: các tài liệu quan trọng phải được chuyển tới nơi nhận chỉ trong 1-2 ngày, trong khi đây là điều các bưu điện thông thường chưa thể đáp ứng. Vậy là ông thành lập công ty Federal Express (FedEx) vào tháng 6/1971 và bắt đầu đi vào hoạt động năm 1973 từ sân bay quốc tế Memphis. Trong đêm đầu tiên, FedEx đã nhận vận chuyển 186 bưu kiện tới 25 thành phố ở Mỹ.

 

Tuy nhiên, hoạt động trên phạm vi quốc tế không đơn giản. Chỉ trong vài tháng, nhiều quốc gia Ảrập đã cấm vận xuất khẩu dầu mỏ sang Mỹ. Trong khi tin này có thể là thảm hoạ đối với một công ty vận chuyển - phải phụ thuộc vào dầu mỏ, thì FedEx vẫn tồn tại, và bắt đầu có lãi vào giữa năm 1975, khi giá dầu bình ổn trở lại.

 

Tình hình hiện tại: Năm 2008, như nhiều công ty vận chuyển khác, ban đầu FedEx phải đối phó với tình trạng chi phí tăng vọt do giá nhiên liệu tăng, và sau đó, khi giá dầu hạ lại tới nhu cầu thị trường giảm sút do tình hình kinh tế khó khăn. Đi kèm theo cảnh báo FedEx đang phải đối mặt với những tình hình kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử 35 năm hoạt động, CEO Frederick Smith thông báo việc cắt giảm 20% tiền lương trong năm 2009 như một phần trong kế hoạch cắt giảm chi phí mạnh tay của công ty.

 

Theo Dan Tri