Các nước nghèo cần được tiếp cận với thuốc chống các loại bệnh có nguy cơ lây nhiễm cao như AIDS

Đại hội đồng Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vừa nhất trí cho phép các nước đang phát triển hưởng qui chế miễn lâu dài các qui định quốc tế về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ để tiếp tục mua một số loại thuốc giá rẻ của các công ty dược phẩm Brazil và Ấn Độ.

Đây được xem là một cử chỉ thiện chí của WTO đối với các nước nghèo trước khi diễn ra Hội nghị bộ trưởng thương mại ở Hong Kong vào trung tuần tháng mười hai này.

Theo thỏa thuận đạt được vào tháng 8-2003 giữa các nước thành viên WTO, các nước đang phát triển chỉ được hưởng qui chế miễn tạm thời các qui định trên. Qui chế mới tuy vậy vẫn nhắc lại một điều kiện đưa ra trong thỏa thuận ban đầu: tất cả các bên phải đảm bảo sử dụng các loại thuốc này vì mục đích chăm sóc sức khỏe cộng đồng chứ không vì mục đích thương mại. Qui chế mới sẽ được áp dụng chậm nhất từ ngày 1-12-2007 sau khi được 2/3 số nước thành viên WTO thông qua lần cuối.

Quyết định của WTO được đưa ra giữa lúc các nước nghèo lo ngại qui chế miễn tạm thời có thể bị hủy bỏ và đã hối thúc WTO sửa đổi qui chế này trước khi diễn ra Hội nghị Hong Kong. Đại diện thương mại Mỹ Rob Portman cho rằng quyết định của WTO là một biện pháp có tính chất bước ngoặt trong việc hỗ trợ các nước đang phát triển đối phó với đại dịch HIV/AIDS và các cuộc khủng hoảng sức khỏe cộng đồng khác (lao, sốt rét hoặc cúm gia cầm ở người nếu xảy ra). Phía châu Âu cũng ca ngợi quyết định này.

Tuy nhiên, cái gì cũng có mặt trái của nó. Ngay từ tháng 8-2003, nhiều tổ chức phi chính phủ như Tổ chức Thầy thuốc không biên giới (MSF) đã phê phán hệ thống miễn bản quyền trên vì đây chỉ là thỏa thuận hạn chế giữa các quốc gia với từng loại thuốc cụ thể chứ không tuân theo qui trình đấu thầu quốc tế, cách thức mua thuốc thông dụng và hiệu quả nhất.

Theo MSF, hệ thống này là "cồng kềnh" và "không hiệu quả", không thể tạo ra một thị trường thuốc "phiên bản" giá rẻ đúng nghĩa, đem lại lợi ích cho các nước nghèo. Đó cũng là lý do mà từ tháng 8-2003 đến nay vẫn chưa có quốc gia đang phát triển nào sử dụng hệ thống trên.

WTO có chứng minh rằng hệ thống này đã giúp làm giảm giá một số loại thuốc từ 70 đến 80%. Tuy nhiên, MSF khẳng định giá những loại thuốc chữa AIDS ở giai đoạn đầu quả thật có giảm, nhưng giá thuốc chống AIDS khi bệnh đã phát vẫn còn ở mức cao.

Theo Tuổi Trẻ