Một trại nuôi tôm giống bỏ hoang không ai trông coi - Ảnh: H.T

Thời hoàng kim đã xa

Cuối cùng thì anh Văn Li, dân chính gốc Điện Dương cũng phải đóng cửa hai trại nuôi tôm giống ở thôn Hà My Đông A, sau nhiều tháng gồng mình chịu lỗ. Những năm trước, hai trại giống với gần 50 bể nuôi của anh là niềm ao ước của những người dân trong vùng. Bởi thu nhập từ nuôi tôm giống ngày ấy được coi là siêu lợi nhuận. Mỗi lần xuất tôm giống cho thương lái, là mỗi lần anh ôm cả bọc tiền to tướng về nhà, quẳng cái rầm trước mặt vợ. Còn mình thì phóc một phát ra đường, chạy ào xuống các quán nhậu nằm sát bờ biển. Bia chai ư, chẳng ai màng. Đã là "dân tôm giống" thì chỉ gọi bia lon, mà phải bắt đầu từ vần H (Heineken), vần T (Tiger)... mới xứng mặt. 

Trúng tôm, những người bán hàng, làm dịch vụ trong các thôn cũng hưởng lây. Từ người bán cà phê buổi sáng, bán bún, bán mì, cho đến những chủ quán bia, bida... ai cũng cười tươi roi rói. Ngày ấy, ở làng tôm giống Điện Dương đều đặn có vài chục thương lái đến mua tôm giống với số lượng lớn từ 700 - 800 thùng (mỗi thùng 1,2 vạn con) và một thời tôm giống từng theo máy bay vận chuyển nườm nượp ra Bắc, vào Nam tiêu thụ. Giá lúc đó cũng cao, nên chuyện chủ trại tôm kiếm tiền tỉ sau mỗi vụ nuôi là "chuyện thường ngày ở huyện". "Thế mà bây giờ, mọi chuyện đã khác, đảo ngược 360 độ chứ chẳng chơi", anh Li rầu rĩ nói. 

Phóng sinh bất đắc dĩ

Làng tôm giống Điện Dương tập trung ở các thôn Hà Quảng Bắc, Hà Quảng Gia, Hà Quảng Đông, Hà My Đông A và Hà My Đông B, với hơn 100 trại tôm giống. Đây là nơi tập trung đông đảo chủ trại nuôi tôm, tôm giống sản xuất hằng năm cung cấp cho các tỉnh, thành trên cả nước. Mỗi trại có từ 20 - 32 bể nuôi tôm, hoạt động từ đầu tháng 11 hằng năm đến tháng 7 năm sau. Chính vụ lọt vào khoảng tháng 12 đến tháng 2 năm sau. Đây là thời điểm người nuôi tôm mua giống về thả. Riêng năm nay, thời tiết cực kỳ khắc nghiệt, rét lạnh kéo dài khiến người nuôi tôm không thể thả giống xuống hồ, nhất là các tỉnh miền Trung, miền Bắc. Trong khi đó, các trại tôm giống ở Điện Dương đã "vận hành" hết công suất. Hàng vạn con tôm giống kích cỡ theo chuẩn 1,2 cm đã được chuẩn bị. Nhưng thật trớ trêu, hết ngày này trời lạnh, đến tháng khác lạnh, rét liên tiếp ập đến. Vậy là tôm cứ lớn ào ào mà chẳng có ai đến hỏi han một tiếng. Tôm càng lớn, chi phí cho thức ăn càng cao. Nhiều chủ trại chịu không thấu đã buộc lòng phải làm... từ thiện, nghĩa là mang tôm giống ra biển phóng sinh. Ra giêng, đến hè, làng tôm giống buồn như đưa đám, gặp ai mặt mũi cũng sầu. Lần gặp chúng tôi vào giữa tháng 4, anh Vũ - trước nuôi tôm ở Mỹ Khê (Đà Nẵng) - than trời: "Từ tháng 11.2007 đến nay (tháng 4.2008) mới xuất được một chuyến với giá quá bèo. Chẳng bõ bèn gì với công sức và chi phí thức ăn. 26 bể, chi phí mỗi bể 4 - 5 triệu đồng". Tính sơ sơ đã đi tong 100 triệu đồng. Cả làng tôm suốt ngày mỏi mắt ngóng ra đường, cầu mong có người đến hỏi mua tôm.

Đóng cửa chạy lỗ

Đầu tháng 5, nhiều chủ trại nuôi tôm giống ở Điện Dương đã rục rịch đóng cửa vì không chịu nổi chi phí đầu tư nuôi tôm giống. Đến cuối tháng 5, hầu hết các trại nuôi im ỉm khóa. Không một chủ trại nào đủ kiên nhẫn và tiền để tiếp tục chịu lỗ khi con tôm đang đẩy họ xuống bờ vực thẳm. 

Một người có nhiều năm gắn bó với nghề nuôi tôm giống ở Điện Dương đã giải thích nguyên nhân các trại nuôi tôm giống ở đây đóng cửa sớm hơn thường lệ. Theo anh này, nguyên nhân trước tiên là đầu ra không có, thời tiết khắc nghiệt, trong khi đó chi phí tăng, giá thức ăn cũng tăng chóng mặt trong khi bán lại bị ép giá... Hàng loạt bất lợi làm cạn túi tiền của các chủ trại. "Mà đâu riêng năm nay, những bất lợi này đã âm ỉ theo chân các chủ trại tôm từ 2 năm trước. Cứ nghĩ một năm, hai năm là vận đen đi qua, ai ngờ kéo thêm năm nay nữa", anh Nguyễn Đa, người hùn hạp chung vốn nuôi tôm ở thôn Quảng Gia Đông than. Do thua lỗ kéo dài đến năm thứ 3, nhiều người đành buông xuôi, và đỉnh điểm là gần 100 trại tôm đồng loạt đóng cửa trước mùa vụ. Cho đến thời điểm này, dù không ai công bố chính thức, nhưng người dân ở Điện Dương vẫn có thể đọc từng tên chủ trại đang "ôm" lỗ từ vài chục triệu đến vài trăm triệu đồng. 

Hữu Trà