Giới thiệu truyền thống ẩm thực qua phim ảnh
Nhà nghiên cứu, dịch giả Đào Hùng

Dù nhiều người bảo phim truyền hình Hàn Quốc còn sơ lược, nhiều tình tiết vô lý, đề tài trùng lặp... nhưng nó vẫn gây được một sự hấp dẫn với khán giả VN. Riêng tôi thấy các nhà làm phim Hàn Quốc đã có dụng tâm giới thiệu truyền thống văn hoá của đất nước mình. Một trong những truyền thống văn hoá được họ quan tâm là cách ăn mặc.

Những món ăn đặc trưng như thế này hầu như không có mặt trong phim ảnh VN.

Về mặc thì khỏi phải bàn, vì hiện nay ở nước ta thời trang theo kiểu Hàn Quốc đang được giới trẻ ưa chuộng, từ kiểu giày, đến kiểu tóc, kiểu áo... Nhưng về ăn thì phải nói là người Hàn Quốc đã thành công. Trên thế giới ít người biết người Triều Tiên ăn uống như thế nào mà chỉ biết đến bếp ăn Trung Hoa. Ấy vậy mà chỉ qua các bộ phim truyền hình Hàn Quốc, người Việt chúng ta đã bắt đầu làm quen với cách ăn của người Triều Tiên.

Hãy nhớ lại tất cả các bộ phim Hàn Quốc từng chiếu, phim nào cũng có những cảnh ăn uống. Từ ăn bình dân trong quán dọc đường, đến cảnh nhậu ở quán karaoke, cho đến những bữa ăn sang trọng ở nhà hàng đắt tiền.

Ở đâu, ta cũng thấy người Hàn Quốc mời nhau ăn những món truyền thống. Chính qua phim ảnh mà chúng ta biết được người Hàn Quốc làm món kim chi cẩn thận công phu như thế nào, không phải ngẫu nhiên mà món ăn này trở thành nổi tiếng khắp thế giới.

Cũng qua phim ảnh mà ta biết được tên các món ăn truyền thống như món kim pac - một thứ mì ăn với nước xốt. Và khi xem bộ phim Đê Chang Kưm thì chúng ta phải ngạc nhiên về văn hoá ẩm thực phong phú và đa dạng của người Triều Tiên xưa. Qua đấy, chúng ta thấy được một điều là người Triều Tiên xưa đã biết kết hợp ăn uống với chữa bệnh, một truyền thống đáng quý của nhiều nước phương Đông. Truyền thống đó còn được minh hoạ thêm trong phim Thần y Hơ Yun.

Cũng qua phim truyền hình mà chúng ta biết người Trung Quốc thời Tần Hán còn ăn bốc chứ chưa biết dùng đũa, người Hàn Quốc ngày nay ăn cơm dùng cả thìa và cả đũa, đối với người Nhật Bản đậu phụ là một món ăn quý được ưa chuộng, chứ không phải là món bình dân như ở nước ta. Qua phim truyện mà nhiều tập quán trong sinh hoạt ẩm thực đã được giới thiệu đầy đủ, giúp ta hiểu thêm các nền văn minh khác trên thế giới.

Xem người rồi ngẫm đến ta. Quả thật điện ảnh ta đã làm tôi thất vọng trong việc giới thiệu văn hoá ẩm thực. Trừ những phim tài liệu chuyên đề, còn phần lớn các phim truyện của chúng ta ít quan tâm đến mặt này.

Trong phim của chúng ta lâu lâu cũng có cảnh ăn uống, nhậu nhẹt. Nhưng phần lớn chỉ giới thiệu những cảnh ăn uống kham khổ ở nông thôn xưa, bữa ăn chỉ có rau muống và đậu phụ rán, hoặc thêm đĩa tép kho. Còn ăn uống cao hơn thì chỉ là nhậu nhẹt với bia rượu thừa mứa, mà không biết thực khách đang ăn những món gì. Có thể nói khi người nước ngoài xem phim VN thì chỉ thấy người Việt ăn uống thô lỗ, xô bồ, hoặc quá đạm bạc thiếu thốn. Có thể nói đã đem lại một hình ảnh sai lạc về văn hoá VN.

Trong khi chúng ta có một truyền thống ăn uống tinh tế được thế giới công nhận, trên sách báo chúng ta đã từng giới thiệu nhiều nét tinh hoa của cách ăn VN. Thế nhưng, các nhà làm phim hình như không hề quan tâm đến việc sử dụng những tư liệu đó vào điện ảnh.

Chưa thấy một phim nào nhắc đến một đôi bạn rủ nhau đi ăn bún thang hay bún chả, và mô tả xem món ăn đó được chế biến như thế nào. Rồi trong những gia đình vương giả xưa, người ta ăn uống thanh cảnh ra sao, có những tập tục gì khi ngồi vào mâm cơm. Chỉ cần đưa một vài hình ảnh về cách ăn của cụ Tản Đà xưa, hay nói về cách chế biến món ăn của các phụ nữ Huế cũng đủ khiến cho người xem thán phục về tài nấu nướng và cách ăn cầu kỳ của người Việt.

Mong rằng các nhà làm phim truyện sang năm mới sẽ quan tâm hơn đến những hình ảnh đẹp của tập tục ăn uống VN.