Tại buổi gặp cuối năm với Ủy ban đối ngoại Quốc hội sáng 22/1, gần 40 đại diện kiều bào TP HCM đã trao đổi 8 vấn đề quan tâm nhất khi về nước gồm: nhà ở, thừa kế, quốc tịch, hồi hương, cấp thẻ cư trú, đầu tư, chuyển giao khoa học kỹ thuật và người già hưu trí.

Hầu hết đều cho rằng chính sách đã thoáng nhưng chưa mở. Nhiều kiều bào bức xúc trước quy định, muốn hồi hương phải có ít nhất 2 người thân có đầy đủ năng lực pháp luật bảo lãnh. "Mẹ vợ tôi không còn người thân nào ở trong nước nhưng vẫn rất mong mỏi được hồi hương an dưỡng tuổi già, song hiện Nhà nước chưa giải quyết được", ông Võ Văn Ninh, kiều bào sống tại Mỹ cho biết. Ông Ninh đề nghị, luật chỉ cần quy định có 2 công dân đủ năng lực hành vi dân sự trong nước bảo lãnh là đủ thuận lợi để nhiều kiều bào hồi hương.

Ủy ban đối ngoại của Quốc hội khóa XI gặp gỡ kiều bào TP HCM nhân dịp Tết Bính Tuất. Ảnh: P.A.

Phó chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại Nguyễn Ngọc Trân cho rằng, chính sách nhà ở cho Việt kiều hiện đã rất thoáng song vẫn còn nhiều thủ tục khó khăn. Các quy định của Luật dân sự về người Việt Nam ở nước ngoài được quyền hưởng thừa kế trong nước, nhưng lại phải quy đổi bằng giá trị tài sản thừa kế và gửi giữ tại tài khoản ngân hàng, theo ông Trân cũng chưa hợp lý. Ông Trân đề nghị, Quốc hội sẽ xem xét chỉnh sửa lại Luật dân sự cho phù hợp với bối cảnh mới là Việt kiều được sở hữu nhà trong nước.

Ông Nguyễn Văn Thuận, kiều bào Đan Mạch phát biểu: "Tôi sống nước ngoài hơn 18 năm nhưng vẫn giữ quốc tịch Việt Nam, nên rất muốn được đi bầu cử, con tôi đủ 18 tuổi phải tham gia nghĩa vụ quân sự. Từ lâu, chúng tôi không được hưởng các quyền công dân này".

Phó chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại Tôn Nữ Thị Ninh cũng bộc bạch nỗi lo thế hệ Việt kiều thứ 2, 3 - được sinh ra và lớn lên ở nước ngoài - sẽ xa dần quê hương xứ sở và khó hòa nhập cộng đồng Việt Nam, nếu Nhà nước không có các chính sách thu hút ngay từ bây giờ. Nhìn lại quá khứ, bà Ninh đề nghị cộng đồng hãy nhích lại gần hơn với các thương phế binh của chế độ trước - những nạn nhân chiến tranh. "30 năm sau chiến tranh, có nhiều người rất nghèo khổ, luôn cần sự cảm thông, giúp đỡ của cộng đồng và chính quyền", bà Ninh bày tỏ.

Chủ nhiệm Ủy ban đối ngoại Vũ Mão cũng khẳng định, Quốc hội đang đề nghị chỉnh sửa lại nhiều luật cho phù hợp với thực tiễn, theo chủ trương "luật nhiều hơn, chất lượng hơn, cụ thể hơn".

Theo báo cáo giám sát của Ủy ban đối ngoại, trong năm qua, Chính phủ đã có nhiều hoạt động nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho kiều bào làm ăn sinh sống trong và ngoài nước. Hiện Chính phủ đang tiếp tục đàm phán Hiệp định nhận trở lại công dân với Mỹ, Slovakia, Thụy Sĩ, Pháp, Nga, Nhật, Bỉ và Nauy; yêu cầu các nước Ukraina, Cộng hòa Sec, Hungary thực hiện đúng quy định về miễn hợp pháp hóa giấy tờ, tài liệu theo các Hiệp định tương trợ tư pháp...

Các chính sách về thủ tục xuất nhập cảnh, cấp hộ chiếu phổ thông theo hướng thông thoáng, thuận tiện, đơn giản, chế độ 1 giá dịch vụ... cũng đã được áp dụng. Các cơ quan chức năng cũng đang chuẩn bị để triển khai miễn thị thực nhập xuất cảnh cho người Việt Nam mang hộ chiếu nước ngoài.

Phan Anh