''Trời lạnh, làm hơi thuốc cho ấm". Ảnh chụp tại bến xe Mỹ Đình (Hà Nội).

Cách đây gần 1 năm Nghị định 46 sửa đổi về xử phạt các vi phạm hành chính được Chính phủ ban hành và có hiệu lực từ 4/6/2005. Theo đó, hành vi hút thuốc lá nơi công cộng có thể bị phạt từ 50.000 - 200.000 đồng.

Thêm vào đó chỉ thị của Bộ trưởng Bộ GTVT về việc tăng cường công tác phòng chống tác hại của thuốc lá trong ngành GTVT được ban hành vào tháng 1/2005.

Theo đó, những nơi như nhà ga, bến xe, sân bay, bến cảng sẽ bị cấm hút thuốc lá. Bộ trưởng Bộ GTVT yêu cầu các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong ngành GTVT thực hiện việc tổ chức thông tin, tuyên truyền về tác hại của thuốc lá cho mọi đối tượng thuộc quyền quản lý của cơ quan, tổ chức; thực hiện không hút thuốc lá tại những nơi như: trong phòng làm việc, phòng tiếp khách, phòng họp, nơi tập trung đông người. Đặc biệt, không được hút thuốc lá tại các phòng chờ của khách tại các nhà ga, bến xe, sân bay, bến cảng và trên các phương tiện giao thông công cộng.

Chưa bị phạt nên vẫn hút

Sau gần 1 năm đi vào cuộc sống nhưng xem ra mọi quy định vẫn chỉ nằm trên giấy tờ. Tại ga Hà Nội, hình ảnh hành khách đợi tàu ''giết'' thời gian bằng cách hút thuốc vẫn diễn ra. ''Trời lạnh ngồi đợi đến giờ tàu chạy không hút thuốc thì biết làm gì'', một hành khách ngồi ở hàng ghế đợi tàu rít từng hơi thuốc dài cho hay.

Khi được hỏi anh có biết hút thuốc lá tại nơi công cộng bị phạt tiền từ 50.000-200.000 đồng không? Người thanh niên tỉnh queo trả lời: ''Tôi chưa nghe thấy quy định này. Biển cấm có đấy nhưng xung quanh đây có bao nhiêu người hút có ai bị sao đâu. Mà hút cũng không thấy ai phạt hay nhắc nhở gì''.

Ngồi đợi xe chạy, người thanh niên này đã đốt vài điếu thuốc.

Xung quanh khu vực ga Hà Nội, hình ảnh đấng mày râu phì phèo thuốc không quá khó để bắt gặp. Không chỉ hành khách mà cả cánh xe ôm, bán hàng cũng tìm tới thuốc lá làm bạn trong lúc rảnh rỗi, buồn mồm. Mặc cho tấm biển cấm hút thuốc lá nằm trơ trọi một góc.

Bến xe Mỹ Đình cảnh tượng này cũng diễn ra hàng ngày. Từ cánh lái xe, hành khách đến người bán hàng, đội quân xe ôm coi điếu thuốc lá bạn đồng hành cùng công việc.

Trong các bệnh viện khó thuốc có giảm hơn nhưng vẫn còn tồn tại, nhất là ở ngoài các khu chờ. Dù những tấm biển: ''Cấm hút thuốc'' hay ''No smoking'' nằm ngay lối đi lại nhưng không phải ai cũng tuân thủ nghiêm.

''Tôi biết trong bệnh viện không được hút nên đã tránh ra tận lối đi để hút. Đợi người nhà vào trong sốt ruột quá nên tranh thủ làm điếu thôi'', người nhà bệnh nhân khám tại BV Việt Đức nói.

''Chỉ cần mỗi người một điếu đã làm cho không khí vốn đã ngột ngạt của bệnh viện càng trở thêm khó chịu. Biển cấm đó nhưng khó phạt lắm'', y tá Nguyễn Thanh Hằng phàn nàn.

Theo kết quả điều tra của Bộ Y tế năm 2004 chỉ có 23,2% bệnh viện, trạm xá được kiểm tra tuân thủ quy định cơ sở không hút thuốc lá. Còn lại gần 77% bệnh viện, trạm xá có khói thuốc lá.

Xử phạt không phải dễ

Trên xe thì mở cửa để hút thuốc.

''Ngay sau khi Nghị định 46 về xử phạt hành chính được ban hành chúng tôi đã tiến hành tập huấn với các sở y tế. Tuy nhiên, việc thực hiện còn nhiều khó khăn do thiếu lực lượng xử phạt. Đây không phải là công việc của riêng thanh tra ngành y tế mà cần phối hợp với với Bộ VHTT, GTVT. Hơn nữa, kinh phí dành cho công việc này cũng chưa có nên lực lượng đã mỏng lại càng thiếu'', TS Nguyễn Ngọc Khang, Chuyên viên Vụ điều trị (Bộ Y tế) băn khoăn.

Đồng tình với ý kiến trên, ông Vũ Đình Rậu, Trưởng ga Hà Nội cho hay: ''Ngay tại phòng chờ của nhà ga đều có biển cấm hút thuốc lá nhưng do thói quan nhiều người không thể bỏ thuốc. Bên cạnh biển báo, loa thông báo về việc cấm hút thuốc nơi công cộng cũng được phát ra 3-4 lần/ngày. Dù nhà ga đã cố gắng nhưng kết quả vẫn chưa được như mong muốn. Song so với năm ngoái, lượng người hút có giảm nhưng vẫn chưa thể cấm được''.

Khói thuốc có mặt ở mọi nơi.

''Chúng tôi cũng chỉ nhắc nhở chứ không thể xử phạt vì đó không thuộc thẩm quyền của nhà ga. Nhiều người còn nói: ''Bỏ ăn chứ khó bỏ thuốc''. Do đó, chúng ta cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền để mỗi người tự ý thức được tác hại của thuốc lá mà từ bỏ'', ông Vũ Đình Rậu nói.

• Lệ Hà - Phạm Hải