"Nhờ mấy bạn đình công mà em mới được thấy mặt trời" - Loan, công nhân Công ty K, được công ty cho nghỉ do xảy ra tranh chấp lao động tập thể, nửa đùa nửa thật tâm sự. Cô kể: "6 giờ 30 sáng phải vào công ty. Tới nơi, em cắm mặt xuống máy may làm không ngưng ngơi tới trưa. 30 phút nghỉ để ăn uống, cơm chưa kịp xuống dạ dày, em lại phải ngồi bàn may tới chiều tối. Nếu lúc này bước chân ra về thì cuối tháng chỉ được hơn 600.000 đồng, nên em quyết định tăng ca cho đến 20 giờ - 21 giờ đêm mới bước ra khỏi xưởng. Về tới nhà chỉ vệ sinh, tắm giặt xong là em lao lên giường ngủ để ngày mai tiếp tục".
Không thấy mặt trời
Tiếng là làm cho công ty đầu tư nước ngoài, nhưng lương cơ bản của lao dộng khu vực này chỉ khoảng trên dưới 630.000 đồng/tháng. Nếu quần quật tăng ca thì họ được thêm chút đỉnh, nhưng sức lực cũng cạn kiệt theo từng ngày.
Tâm sự với chúng tôi, Phượng, Huỳnh, Tâm, Hoa, bốn cô gái cùng quê Quảng Ngãi đang làm việc ở Công ty L. buồn buồn: "Nhiều lúc nghĩ lại, thiệt lòng tụi em cũng không hiểu nổi làm sao mình có thể tồn tại được đến giờ này".
Cái gì cũng lên giá chỉ có đồng lương là không lên. Hiện họ đang méo mặt vì chủ nhà đòi tăng tiền thuê nhà thêm 50.000 đồng/người/tháng. Hoa, 22 tuổi, lớn nhất trong nhóm, làm phép tính: tiền nhà mỗi tháng 350.000 đồng, cộng thêm tiền điện, nước, chia ra mỗi cô đã mất đứt 100.000 đồng. Căn phòng chật chội đủ bốn người vừa thẳng chân nằm ngủ, nhưng trước tình hình này các cô sẽ xin chủ cho thêm người vào ở để chia tiền.
Còn Phương thì tính toán: trong thời buổi giá cả tăng ào ào như hiện nay, chi tiêu tiết kiệm tối thiểu cũng phải mất 1.000-2.000 đồng tiền xôi sáng. Bữa còn lại họ đi chợ chung với thực đơn chính là rau muống luộc chấm tương, thỉnh thoảng mới có thêm món khô, sang lắm thì thịt ba rọi kho... cũng đã hết gần 200.000 đồng. "Lỡ" tháng nào đau bệnh hoặc bạn cùng công ty mời đám cưới là coi như hết lương cơ bản.
"Có đứa bạn bảo đã nghèo thì đừng có bệnh hoạn, tiền đâu để mua thuốc. Trời ạ, làm đầu tắt mặt tối, ăn uống kiểu vậy làm sao khỏi đau được". Huỳnh nghẹn giọng: "Em vào thành phố, được làm việc cho tập đoàn nước ngoài, gia đình em ngoài đó tự hào với bà con hàng xóm lắm. Má viết thư vào nói ba má rất mừng vì con có được chỗ làm mà nhiều người ở quê mơ không thấy. Đọc thư xong mà em thấy xấu hổ quá. Mấy tháng nay em cố tiện tặn để gửi về cho má ít tiền làm tin nhưng thật tình đến giờ không dư được một đồng. Có đứa bạn xuống chơi rủ em đi ở đợ mỗi tháng cũng được gần triệu đồng, nhưng em sợ giọng mình nói chủ nhà không nghe được".
Các cô công nhân tiều tụy buồn buồn tâm sự: để có chút đỉnh gửi về cho cha mẹ, họ phải tăng ca đến mức không thấy mặt trời. Ròng rã 365 ngày quần quật, họ chỉ mòn mỏi chờ vài ngày nghỉ Tết để được về với gia đình. Bây giờ công ty không có nhiều hàng. Nghỉ chờ việc, mỗi cô chỉ được hưởng 70% lương cơ bản, lo cái bỏ miệng hằng ngày đã quá chật vật, mơ gì chuyện Tết. Mấy cô gái quay đi để gạt nước mắt: "Chắc Tết này không về với mẹ rồi!".
Làm việc đến kiệt cùng sức lực nhưng đông lương hẻo quá khiến nhiều công nhân đối mặt với biết bao khó khăn không chỉ miếng cơm manh áo. Suốt cả tháng nay, vợ chồng chị Phương, công nhân Công ty H ở Khu chế xuất Tân Thuận, không nói chuyện với nhau chỉ vì tăng ca quá nhiều. Ngày nào chị cũng đi từ sáng sớm tới 10 giờ - 11 giờ đêm mới về. Ngày giỗ cha chồng, chị cũng không về kịp dù đã được dặn trước. Ngồi nói chuyện với chúng tôi, chị ứa nước mắt. Áy náy lắm, nhưng biết làm thế nào bây giờ. Lỡ xin công ty rồi, bỏ tăng ca thì ảnh hưởng cả dây chuyền, bị trừ điểm chuyên cần, không tăng ca thì Tết này lấy tiền đâu mà sống.
So với công nhân nữ, các công nhân nam nhiều mối quan hệ, lo toan, còn túng thiếu hơn trong hoàn cảnh giá cả hiện nay. Anh Việt để lại mảnh ruộng không đủ sống ở huyện Đức Huệ, Long An, lên xin việc ở một công ty trong Khu công nghiệp Tân Tạo. Lần đầu tiên trong đời được xênh xang trong bộ đồng phục công nhân, anh nhiệt tình dốc hết sức lực cho công việc, nhưng chưa kịp mừng thì cuối tháng đã bặm môi để ký nhận mức lương chưa tới 800.000 đồng. Tiền thuê nhà, tiền ăn, cộng thêm vài ly cà phê, thuốc lá giao hảo với bạn bè, anh không còn một đồng để gửi về quê cho con đi học. Gần đây, anh phải bỏ cả bữa ăn sáng để cầm cự và mong đợi... tăng lương! "Buồn đến mất ngủ, nhưng cứ đi làm về là giả vờ leo lên giường ngủ ngay để bạn bè khỏi rủ rê cà phê cà pháo...". Anh bảo bố vợ anh vừa mất, phải xin nghỉ hai ngày và đi cầm chiếc nhẫn cưới năm phân vàng lấy 300.000 đồng về quê lo chuyện đạo nghĩa. Bên ngoại khen con rể hiếu thảo, còn vợ anh bật khóc khi lục thấy giấy cầm đồ trong túi áo chồng. Cô tấm tức: "Khổ quá thì về nhà mần ruộng, rau cháo qua ngày mà có nhau!". Anh nắm chặt tay vợ, nhưng rồi vẫn phải dứt áo ra đi, và nhẫn cưới đến giờ vẫn chưa chuộc lại được. Bạn bè cùng trọ cũng chẳng mấy ng ười khá hơn anh. Thậm chí có người còn phải vay nóng vì không nhịn nổi một vài bữa vui vẻ với bạn bè... Cuối tháng, họ vừa lĩnh lương ra đã thấy chủ nợ lù lù trước cổng hăm he. Gần đây với lý do giá cả tăng, lãi suất cho vay nóng "mềm nhất" cũng vọt từ 10- 15% lên 20-30%/tháng. Các công nhân lỡ sa chân vào nợ khó ra nổi vòng "kim cô": lĩnh lương trả nợ, rồi lại nợ chờ lương!
Kiệt cùng sức lực
Các công nhân càng túng thiếu càng phải lăn lưng bám việc để rồi lại lâm vào túng thiếu. Nhiều người cũng hiểu vòng luẩn quẩn này nhưng không còn cách nào khác khi mà hiện nay người cần việc chứ việc không cần người. Cùng nỗi lo cơm áo mỗi ngày là nỗi sợ thất nghiệp luôn canh cánh trong lòng họ.
Vừa rồi, tại Khu công nghiệp Vĩnh Lộc (TP Hồ Chí Minh), chúng tôi đã bần thần khi phải chứng kiến 208 công nhân của Công ty V... cùng lúc phải ra đi. Trước mắt họ là những ngày lễ, ngày tết, ngày về quê nhưng trong tay thì còm cõi hơn trăm ngàn đồng. Số tiền không đủ để trả tiền thuê nhà cho tháng này. Xin việc mới ở đâu bây giờ? Ai nhận khi năm hết tết đến? Đối điện hoàn cảnh này, công nhân nam thì gượng cười chua chát, còn nữ túm tụm khóc tấm tức.
Lan, cô gái quê Nghệ Anh nói trong nước mắt: "Mấy tháng làm ở đây, tiền lương chưa đủ ăn, ở. Nhiều buổi tối em phải nhịn đói để tằn tiện mua sắm chút đỉnh bánh trái, quần áo về quê cho mấy đứa em. Giờ rơi vào hoàn cảnh này em không biết phải làm sao!".
Dưới ánhdddèn phòng trọ nhợt nhạt, những vóc người công nhân tiều tụy, những gương mặt xanh xao, chỉ có mỗi ánh mắt le lói tia sáng sinh tồn. Nghe họ kể chuyện thắt lưng buộc bụng để vượt qua khó khăn, nhiều lúc chúng tôi không muốn tin rằng điều đó lại có thật, lại đang xảy ra ở giữa một thành phố phát triển nhất nước này. Hòa kể rằng cô từ Long An lên TP Hồ Chí Minh làm việc ở Nhà máy T trong Khu công nghiệp Tân Tạo suốt ba năm nay, nhưng chưa biết một con đường nào khác của thành phố ngoài đường từ nhà trọ đến nhà máy. Thỉnh thoảng cô cũng có ngày nghỉ, nhưng làm gì dám lấy tiền để đi chơi. Gạo cô mang từ quê lên, giã thêm một hũ muối sả ớt để dành làm gia vị nuốt trôi cơm vào bụng.
Trước đây, cô và bạn cùng trọ thỉnh thoảng cũng bấm bụng đi chợ chiều mua vài lạng thịt ế hay khúc cá tra cải thiện bữa ăn. Nhưng gần đây, giá cả của ngay những món rẻ tiền này cũng tăng lên gần gấp đôi khiến họ rụt tay.
"Tụi em nhiều lúc đói đến hoa mắt, nhưng cứ nghĩ đến cảnh nghèo khó của cha mẹ, em út ở quê lại không dám cầm tiền đến chợ". Hòa kể lúc mới lên thành phố cô nặng 47kg, nhưng bây giờ cân cả giày dép mới tròn nổi 40kg. Bạn bè cô ai cũng sụt ký với đủ thứ bệnh tật ho hen triền miên.
"Biết sức mình càng ngày càng cạn kiệt dần, nhưng phải cắn răng thôi anh à. Than với công ty cũng chết, mà không đi làm cũng chết". Hòa tâm sự rằng nhiều bạn bè của cô khi báo bệnh với công ty đã được "êm thấm" cho về quê nghỉ việc vĩnh viễn mà không được bất cứ một chế độ nào.
Ngồi nhìn những cô công nhân tiều tụy sau giờ tăng ca đến gần nửa đêm cúi mặt lùa cơm với rau muống luộc chấm muối sả ớt, chúng tôi không dám nói ra nhưng có thể thấy trước được viễn cảnh của họ. Vừa rồi, một số công nhân của Nhà máy P ở Bình Chánh đã phải đi cấp cứu ở Bệnh viện Triều An với triệu chứng tê cứng người, khó thở, chân tay co quắp. Bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân là tụt canxi do ăn uống kém, tâm lý căng thẳng lo âu kéo dài...
Nhưng số phận này chỉ là một phần trong hàng vạn công nhân đang vắt kiệt sức lực để tồn tại với đồng lương chết đói giữa thời buổi giá cả leo thang từng ngày như hiện nay.
Bác sĩ Nguyễn Hồng Dũng (quận 4, TP Hồ Chí Minh) ưu tư kể cho chúng tôi nghe những ca cấp cứu công nhân mà ông không thể nào quên được. Phần lớn đều có nguyên nhân gốc là bị suy nhược thể chất và tinh thần nặng do chế độ ăn uống quá nghèo nàn lại làm việc trong môi trường mệt nhọc, bất an.
"Nhiều em mới ngoài 20 tuổi mà trông đã hom hem, cằn cỗi như người trên 40! Chắc chắn tuổi đời, tuổi việc của các em sẽ không thể thọ dài được". Nghe bác sĩ khuyên phải ráng ăn nhiều hơn, họ chỉ cười buồn, rồi lặng lẽ ra về để tiếp tục những ngày tháng lao động kiệt sức...
Một buổi tối cuối năm, ngồi cùng mấy anh công nhân đang tranh thủ làm thêm ngoài giờ với ống bơm xe đạp ở con đường nhỏ bên hông Khu công nghiệp Tân Tạo, chúng tôi đã lặng người khi nghe họ tâm sự về ước mơ được tăng thêm một vài trăm ngàn đồng tiền lương. Một "ước mơ con" chính đáng của hàng trăm ngàn thân phận!
|