Ước tính 80% trong số 206.000 người sống chung với HIV ở VN (theo số liệu của Cục Phòng chống HIV/AIDS cuối năm 2012) đang trong độ tuổi lao động từ 20-39 tuổi. Do vậy, nhiều doanh nghiệp xem phòng chống HIV tại nơi làm việc là cực kỳ cần thiết bởi HIV không những ảnh hưởng trực tiếp đến độ tuổi lao động mà còn vì lực lượng lao động đóng vai trò quan trọng trong việc hạn chế sự lây truyền của đại dịch này.

Nhiều lợi ích

Công ty dệt may Đại Việt, Hợp tác xã vận tải số 9 và Phòng Thương mại và công nghiệp VN (VCCI) chi nhánh TP.HCM là ba trong số 16 doanh nghiệp được vinh danh nhờ áp dụng hiệu quả mô hình phòng chống HIV/AIDS nơi làm việc.

Ông Nguyễn Đức Bình, giám đốc Trung tâm Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ & vừa thuộc VCCI, cho biết trung tâm của anh tham gia dự án thông qua hình thức tuyên truyền phòng chống HIV/AIDS cho doanh nghiệp, để sau đó họ tự thân vận động tuyên truyền lại cho cán bộ công nhân viên của mình. Ngoài ra trung tâm còn tổ chức các lớp huấn luyện mời doanh nghiệp đến chia sẻ các thông tin về phòng chống HIV/AIDS cũng như phát bao cao su và tài liệu tuyên truyền miễn phí.

Trong số 12 doanh nghiệp đã tham gia huấn luyện, VCCI đào tạo được 60 học viên đủ tiêu chuẩn để thành tuyên truyền viên giỏi. Sau khi dự án kết thúc, VCCI vẫn duy trì liên lạc với các doanh nghiệp này, sẵn sàng hỗ trợ và cung cấp các tài liệu phòng chống HIV/AIDS khi họ cần.

Ngoài ra doanh nghiệp tham gia dự án còn được hưởng nhiều ưu đãi về thuế. Theo nghị định số 122/2011/NĐ-CP của Chính phủ, các khoản chi thực tế cho hoạt động phòng chống HIV/AIDS nơi làm việc của doanh nghiệp theo hướng dẫn của Bộ Y tế bao gồm: chi phí đào tạo cán bộ phòng chống HIV/AIDS của doanh nghiệp, chi phí tổ chức truyền thông phòng chống HIV/AIDS cho người lao động của doanh nghiệp, phí thực hiện tư vấn, khám và xét nghiệm HIV, chi phí hỗ trợ người nhiễm HIV là người lao động của cơ sở kinh doanh được trừ ra khi xác định thu nhập chịu thuế.

Một người tham gia điều hành dự án năm năm qua cho biết thành công lớn nhất của dự án chính là nhìn thấy hơn 1.200 mảnh đời tìm được công việc phù hợp với khả năng và sở thích của họ.

Tình nguyện viên tư vấn kỹ năng xin việc cho một thanh niên thuộc dự án - Ảnh: Phạm Hoài Thanh

Nhìn thoáng hơn về người có H

Bà Diệp Thị Hằng Nga, phó giám đốc Công ty cổ phần may Đại Việt ở quận Tân Phú, cho biết nhờ các dự án phòng chống HIV/AIDS nơi làm việc như Smart Work và gần đây nhất là dự án dự phòng HIV nơi làm việc của USAID mà hầu hết nhân viên công ty không còn sợ sệt khi tiếp xúc với nhiều lao động sau cai nghiện. “Có thời điểm công nhân rất hoang mang vì họ nghĩ những người sau cai giống như một cái gì đó dễ lây nhiễm và là một đối tượng khó gần gũi, do đó họ có kỳ thị đối với những đối tượng này”, bà Nga nhớ lại thời điểm công ty tuyển dụng nhiều lao động sau cai vào năm 2006 và 2007.

Bên cạnh tổ chức truyền thông trực tiếp cho toàn thể cán bộ công nhân viên trong công ty về chính sách HIV của doanh nghiệp, lồng ghép vào những lần đào tạo nhân viên mới, công ty còn tổ chức truyền thông nhóm mỗi tháng một lần, mỗi nhóm 30-50 người với thời lượng 60 phút trong giờ làm việc. Người lao động được hưởng nguyên lương khi tham gia các buổi này.

Trong khi đó bà Lê Thị Thu Nga, phó phòng tổ chức nhân sự kiêm phó chủ tịch công đoàn HTX vận tải số 9, nói sau khi tham gia các lớp tập huấn về phòng chống HIV/AIDS nơi làm việc thì các nhân viên công ty có một cái nhìn rất thoáng về những người bị nhiễm HIV vì họ biết rõ đâu là giới hạn lây nhiễm của căn bệnh này. “Nhiều nhân viên bất ngờ khi nghe tôi phổ biến lại những kiến thức phòng chống HIV/AIDS mà họ chưa hề biết trước đó. Điều tôi hơi tiếc là doanh nghiệp chúng tôi chưa có cơ hội phổ biến cho những tài xế chạy xe đường dài, những đối tượng có nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS cao” - bà Nga nhìn nhận.

Bà Phạm Hoài Giang, giám đốc dự án HIV nơi làm việc của USAID, cho biết dự án đã góp phần làm thay đổi cách nhìn nhận của xã hội và các doanh nghiệp đối với nhóm đối tượng dự án. Dù chỉ đảm nhận vị trí giám đốc dự án trong 18 tháng cuối cùng, bà Giang chia sẻ bà có rất nhiều sự đồng cảm với nhóm người này do từng tham gia một số dự án về HIV và nhóm người yếu thế khi còn làm việc ở Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam.

QUỲNH TRUNG - BÌNH MINH