Hậu kiểm các DN sản xuất, lắp ráp ôtô:
Bài 1:
Kết quả không nghiêm

Sản xuất ôtô tại Cty TNHH Chu Lai - Trường Hải.

Ngay trước khi đoàn "hậu kiểm" các DN sản xuất, lắp ráp ôtô do Bộ Công nghiệp (BCN) dẫn đầu đi kiểm tra, dư luận đã liên tục có các thông tin cảnh báo về chuyện đừng diễn lại chuyện tương tự như hậu kiểm các DN sản xuất, lắp ráp xe gắn máy. Theo chân đoàn hậu kiểm, chúng tôi phát hiện được nhiều điều.

Văn bản chỉ đạo: Nghiêm
Trước lúc ra quân "hậu kiểm", ngày 29.7, Thứ trưởng BCN Đỗ Hữu Hào đã ban hành công văn 4062/CV-KHCN gửi UBND các địa phương, yêu cầu: Nhằm thực hiện Quyết định 177/2004/QĐ-TTg có hiệu quả, tránh đầu tư dàn trải, tràn lan, BCN đề nghị UBND các tỉnh thực hiện đúng quy định tiêu chuẩn DN sản xuất, lắp ráp ôtô của BCN (ban hành theo Quyết định số 115/2004/QĐ-BCN), không châm chước so với quy định, đặc biệt là yêu cầu về sơn điện ly, đường thử xe, hợp đồng chuyển giao công nghệ, quy hoạch về địa điểm...

Tiếp theo, ngày 31.8 Thủ tướng Chính phủ ban hành công văn số 1272/TTg-CN chỉ đạo: BCN chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan tổ chức kiểm tra, thẩm định đối với các DN đã được các cấp có thẩm quyền cho phép sản xuất, lắp ráp ôtô trước ngày ban hành Quyết định số 177/2004/QĐ-TTg để quyết định:

Gia hạn sản xuất, lắp ráp ôtô cho từng trường hợp cụ thể đối với các DN còn đầu tư dở dang hoặc chưa đáp ứng được một số điều kiện theo Quyết định số 115. Thời gian gia hạn chậm nhất không quá ngày 31.12.2005. Không cho phép được tiếp tục sản xuất, lắp ráp ôtô sau ngày 31.12.2005 đối với các DN không có đầu tư bổ sung, hoặc không có khả năng đáp ứng các điều kiện theo Quyết định 115. Các DN này chỉ được phép đến hết ngày 31.12 sản xuất, lắp ráp, giải quyết thủ tục đăng kiểm và tiêu thụ hết số lượng bộ linh kiện đã nhập khẩu trước ngày 1.7.2005.

Có thể nói, việc hậu kiểm đã được chỉ đạo rất gắt gao và chỉ cho phép những DN đã đầu tư đúng tiêu chuẩn của Quyết định 115 mới được tiếp tục sản xuất, lắp ráp ôtô. Nhưng thật đáng tiếc, kết quả hậu kiểm không đúng như chỉ đạo.

Chưa đủ, vẫn... cho qua
Ngoài hai "đại gia" là Cty TNHH sản xuất, lắp ráp ôtô Chu Lai - Trường Hải ở Quảng Nam và Xí nghiệp tư doanh Xuân Kiên ở Vĩnh Phúc đầu tư đạt và vượt tiêu chuẩn QĐ 115, đúng như kết luận của đoàn hậu kiểm, điều tra những DN được đánh giá đạt tiêu chuẩn, chúng tôi thấy sự thật khác xa những đòi hỏi mà tiêu chuẩn QĐ 115 yêu cầu (?).

Để đối phó với yêu cầu bắt buộc phải có sơn điện ly đối với khung vỏ ôtô, các DN đã "lách luật" bằng cách ký hợp đồng thuê sơn điện ly. Đây là việc làm trái với QĐ 115, nhưng vẫn được đoàn hậu kiểm đồng tình.

Cụ thể, tại Điều 5, khoản 2.c của quy định tiêu chuẩn DN sản xuất, lắp ráp ôtô được ban hành kèm QĐ 115 quy định: "Cho phép các DN sản xuất, lắp ráp ôtô hợp tác, liên kết đầu tư vào dây chuyền công nghệ sơn tiên tiến, phục vụ lắp ráp các sản phẩm ôtô xuất xưởng đạt yêu cầu kỹ thuật...", nhưng các DN như Cty TNHH thương mại Hoàng Huy; Cty TNHH cơ khí Thành Công; Cty TNHH ôtô Hoa Mai... đã ký hợp đồng sơn điện ly khung vỏ ôtô với những DN mà năng lực của những đối tác này không thể làm được. Vậy mà đoàn hậu kiểm không hề kiểm tra việc ký hợp đồng sơn điện ly là thật, hay chỉ để đối phó; hợp đồng có thực hiện được hay không, mà chỉ nhắc nhở DN: "Phải thực hiện nghiêm túc hợp đồng... để sơn nhúng cho các sản phẩm xe tải dưới 3,5T" rồi ký xác nhận cho DN đạt tiêu chuẩn (?). Nếu không thực hiện sơn điện ly đúng theo QĐ 115 - một tiêu chuẩn sản xuất ôtô tiên tiến của ngành công nghiệp ôtô - khung vỏ xe sớm bị gỉ, làm yếu khả năng chịu tải, dễ gây cháy chập hệ thống điện của xe... gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Ngoài ra, hầu hết các DN được đánh giá đã đạt tiêu chuẩn đều chưa hoàn thiện việc đầu tư đường thử xe đúng theo quy định của QĐ 115. Mặc dù các DN đã sản xuất và bán ra thị trường một số lượng ôtô khổng lồ, nhưng vẫn chưa chịu xây dựng hệ thống lưu trữ đối với các kết quả đo chỉ tiêu chất lượng xuất xưởng; xử lý môi trường.

Thậm chí, có DN còn chưa hoàn chỉnh hồ sơ thiết kế sản phẩm và thẩm định phê duyệt theo quy định, chưa đủ hệ thống thiết bị đồ gá, dây chuyền công nghệ hàn chuyên dụng, chưa hoàn thiện cả kho bãi, văn phòng. Cty cổ phần ôtô Hyundai Vinamotor còn chưa đầu tư các thiết bị kiểm tra chất lượng xe xuất xưởng, mà vẫn được đoàn hậu kiểm cho... đạt tiêu chuẩn. Vậy thì sao có thể tin được đoàn kiểm tra hậu kiểm đã làm đúng yêu cầu của QĐ 115. Công Thắng

Kỳ sau: Không đạt rồi... cũng đạt.