Hậu kiểm các Doanh Nghiệp sản xuất, lắp ráp ôtô - Bài 2:
Không đạt rồi... cũng đạt

Sản xuất ôtô tại Cty TNHH Chu Lai - Trường Hải.

Công văn 1272/TTg-CN ngày 31.8 của Thủ tướng Chính phủ cho phép các doanh nghiệp được bổ sung, hoàn thiện, gia hạn đầu tư chậm nhất không quá ngày 31.12.2005. Thời hạn đã cận kề, nhưng nhiều DN, kể cả những DN đã được xác nhận đạt tiêu chuẩn cũng khó mà thực hiện nổi.

"Đầu voi đuôi chuột"
Nhìn lại 21 DN bị đoàn hậu kiểm đưa vào danh sách không đạt tiêu chuẩn, có thể thấy việc đầu tư còn đang thiếu nhiều danh mục mà QĐ 115 bắt buộc phải có. Kiểm tra Xí nghiệp lắp ráp ôtô Traenco Motor (ở xã Cổ Bi, huyện Gia Lâm, Hà Nội), còn chưa có hệ thống sơn tĩnh điện và điện ly theo quy định, chưa có đường thử xe theo tiêu chuẩn QĐ 115, hệ thống dây chuyền thiết bị công nghệ lắp ráp, sản xuất và kiểm tra các chỉ tiêu xuất xưởng đầu tư chưa hoàn thiện.

Cty cổ phần kinh doanh hàng công nghiệp Nam Định còn chưa được phê duyệt đăng ký hợp đồng chuyển giao công nghệ theo quy định, dự án đầu tư của Cty cũng chưa phù hợp với QĐ 115... Cty TNHH sản xuất, lắp ráp ôtô Trường Thanh, chưa thực hiện việc đăng ký tiêu chuẩn chỉ tiêu chất lượng sản phẩm theo quy định; chưa có sơn nhúng điện ly, hệ thống xử lý bề mặt trước khi sơn chưa hoàn thiện... và để làm được những điều mà các DN còn thiếu thì phải tốn thời gian rất lâu. Vậy mà đoàn hậu kiểm vẫn kiến nghị cho các DN này tiếp tục đầu tư hoàn thiện theo QĐ 115 đến trước ngày 31.12.2005!

Trường hợp Cty cơ khí ôtô Việt Hà và Cty TNHH ôtô Hoàng Trà cũng là một điển hình "lách". Mặc dù các Cty này đã sản xuất và cung cấp ra thị trường những chiếc ôtô mang thương hiệu Việt Hà, Hoàng Trà nhưng nhà xưởng mặt bằng sản xuất lại đi thuê của các DN quốc phòng đã cũ nát. Dây chuyền thiết bị lắp ráp ôtô chẳng hơn gì một xưởng sửa chữa nhỏ và không thể đủ được tiêu chuẩn của QĐ 115. Vậy mà những DN này lại được đoàn hậu kiểm "bao biện" bằng lý do: "Bố trí dây chuyền công nghệ thiết bị sản xuất lắp ráp chưa hợp lý do điều kiện nhà xưởng thiết bị phải đi thuê". Hơn thế, đoàn hậu kiểm còn đề nghị UBND tỉnh Hà Tây và BCN quan tâm giải quyết để DN xây nhà máy phù hợp tiêu chuẩn 115(?). Đã có nhiều thông tin khẳng định, "kiểm tra như thế cũng là đầu voi đuôi chuột mà thôi".

Giấy phép tỉnh không đạt tiêu chuẩn
Trong số 34 DN sản xuất, lắp ráp ôtô đã được đoàn hậu kiểm đến "soi" bởi đã được UBND các tỉnh cấp giấy phép đạt tiêu chuẩn theo QĐ 115, có 21 DN bị đưa vào diện không đủ tiêu chuẩn và 2 DN "xin hoãn" kiểm tra để đầu tư hoàn thiện hoặc tự nhận thấy không có khả năng sản xuất, lắp ráp ôtô, không đạt tiêu chuẩn theo QĐ 115. Điều này chứng tỏ, việc UBND các tỉnh cấp giấy phép cho những DN sản xuất lắp ráp ôtô của địa phương mình khá tuỳ tiện, "phớt lờ" các quy định theo tiêu chuẩn QĐ 115 mà BCN đã yêu cầu.

Có thể nói rằng, việc Chính phủ và BCN trao quyền cho các địa phương cấp giấy phép và giấy chứng nhận đạt tiêu chuẩn sản xuất, lắp ráp ôtô đã thể hiện sự thông thoáng về quản lý nhà nước trong lĩnh vực công nghiệp ôtô. Tuy nhiên, UBND các tỉnh đã không chấp hành các quy định tiêu chuẩn của QĐ 115, dẫn đến "cơn sốt" đầu tư nhà máy ôtô trong thời gian vừa qua, và nếu không sớm được ngăn chặn, giờ đây không biết số lượng nhà máy lắp ráp ôtô đã lên tới con số bao nhiêu. Được biết, có hàng trăm nhà máy ôtô ở Trung Quốc bị phá sản đang cần nơi tiêu thụ và đang được các DN của VN tìm cách đưa về để dựng thành xưởng lắp ráp ôtô theo kiểu "mỳ ăn liền" như lĩnh vực lắp ráp xe máy trước đây. Việc BCN đặt ra tiêu chuẩn QĐ 115 là một yếu tố cần thiết ngăn chặn "cơn hồng thuỷ" ôtô chất lượng kém tràn vào thị trường nội địa và phá vỡ ngành công nghiệp ôtô mới "manh nha" hình thành ở VN.

Trong các cuộc họp bàn về việc thực hiện QĐ 115, BCN đã nhiều lần nhắc nhở: "Tiêu chuẩn DN sản xuất, lắp ráp ôtô được quy định trong QĐ 115 đã rất thấp, được coi là mức tối thiểu. Các DN cũng như các cơ quan quản lý phải chấp hành đúng các yêu cầu của QĐ 115". Vậy mà mới chỉ qua một đợt hậu kiểm còn nhiều điều dư luận nghi ngờ, hàng loạt những điều bất cập của các DN sản xuất, lắp ráp ôtô đạt tiêu chuẩn "cấp tỉnh" đã bộc lộ rõ. Công Thắng