Sau 12 năm sản xuất, một công ty nôi tự động ở TP HCM đã có 5 mẫu sản phẩm và chuẩn bị ra mẫu thứ 6. Thế nhưng ông giám đốc công ty quyết định không đi đăng ký độc quyền kiểu dáng công nghiệp vì cho rằng thủ tục đăng ký quá nhiêu khê, làm lỡ cơ hội vàng cho sản phẩm ra thị trường.
Quyết định này xuất phát từ lý do ông đã ít nhất 3 lần làm hồ sơ đăng ký nhưng đều thất bại. Ông nhớ lại lần đầu tiên đăng ký sáng chế vào năm 1993, đợi 3 tháng rồi 6 tháng vẫn chưa có phản hồi của Cục Sáng chế (tên gọi Cục Sở hữu trí tuệ, trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ lúc đó) trong khi thị trường đòi hỏi từng ngày. Ông đành tung hàng ra mà không thể chờ pháp luật bảo hộ. Sau khi chờ đợi mỏi mòn, câu trả lời của Cục Sáng chế cho ông là: "Giải pháp kỹ thuật sử dụng con nhíp để đẩy nôi là không có tính mới nên Cục không thể cấp bằng sáng chế cho sản phẩm nôi tự động của ông".
Rồi ông liên tục cải tiến mẫu mã, năm 2000 và 2003 lại mang hồ sơ đến Cục Sở hữu trí tuệ xin đăng ký độc quyền kiểu dáng công nghiệp cho mẫu sản phẩm mới. "Tôi phải chờ gần 1 năm nữa kể từ khi nộp đơn mới nhận được câu trả lời của Cục Sở hữu trí tuệ là mẫu sản phẩm đã được bộc lộ trên thị trường nên không cấp độc quyền kiểu dáng công nghiệp", ông giám đốc này cho biết.
![]() |
Có hơn 5 doanh nghiệp đang sản xuất võng nôi nhưng chưa đơn vị nào đăng ký độc quyền kiểu dáng công nghiệp. |
Theo ông giám đốc, không phải sản phẩm của ông không bảo đảm yếu tố tính mới như quy định, mà là vì ông không chịu chi những khoản khác ngoài chi phí cứng cho dịch vụ đăng ký sở hữu trí tuệ nên mới bị làm khó dễ.
Rất nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ khác - những cơ sở sản xuất sản phẩm cơ khí như ông - mặc dù biết rõ tầm quan trọng của việc đăng ký độc quyền kiểu dáng công nghiệp nhưng không đủ kiên nhẫn để theo đến cùng. Về phần nôi tự động, ông giám đốc này cho biết hiện có 4-5 cơ sở cùng sản xuất, tuy nhiên cách mà ông chống cạnh tranh để tồn tại thì rất đơn giản. "Khi có hàng nhái thì tôi thiết kế tiếp một mẫu mã, kiểu dáng mới cho có sự khác biệt, nhưng vẫn đáp ứng đúng thị hiếu người tiêu dùng", ông nói.
Cũng ca thán về sự rườm rà khi làm thủ tục đăng ký sở hữu trí tuệ, tác giả cuốn "Tự điển Pháp luật Việt - Anh" Vũ Quốc Tuấn cho biết: "Có những quy định của Cục Sở hữu trí tuệ tôi thấy không cần thiết, ví dụ như tại sao cứ phải viết bằng trang đánh máy với co chữ 12, dưới hay trên co chữ này thì không được; rồi phải soạn theo form trong đó phải thể hiện rất nhiều tiêu chí kỹ thuật của sản phẩm mà đôi khi nhà sản xuất cũng không thể hiểu sản phẩm của mình thuộc tiêu chí nào".
Theo ông Tuấn, để đăng ký được quyền tác giả cho cuốn sách của mình, ông đã phải nhờ tư vấn của 3 công ty luật chuyên về sở hữu trí tuệ và cuối cùng giao trọn gói thủ tục đăng ký cho một văn phòng luật sư khác lo liệu.
Các luật sư chuyên về sở hữu trí tuệ đều cho rằng doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện nay chưa chú trọng đến việc đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ (nhãn hiệu, kiểu dáng, sáng chế...) nên phải chịu nhiều thiệt hại khi có một doanh nghiệp cùng ngành đăng ký độc quyền cho cùng sản phẩm.
Số liệu của Trung tâm tư liệu về quyền sở hữu trí tuệ thuộc Thư viện tổng hợp TP HCM thống kê, từ năm 2000 đến tháng 11/2005 có 21 vụ tranh chấp về sở hữu trí tuệ tại Việt Nam. Trong đó có 11 vụ tranh chấp về Quyền tác giả, 10 vụ liên quan đến Quyền sở hữu công nghiệp. |
Luật sư Trần Công Danh thuộc Chi nhánh Văn phòng luật sư Quang Luật cho rằng, các quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ của Việt Nam chưa đủ để hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài, nhất là khi có khiếu kiện của doanh nghiệp về tình trạng vi phạm kiểu dáng, nhãn hiệu đã được đăng ký bảo hộ. Theo ông Danh, hiện nay sản phẩm nhái hàng ngoại tràn lan trên thị trường, người làm hàng nhái lại mang sản phẩm đi đăng ký độc quyền kiểu dáng công nghiệp luôn.
Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ khẳng định, hiện có sự lập lờ giữa thông tin "sản phẩm đã được đăng ký bảo hộ" và "sản phẩm đã được cấp bằng" nhằm đánh lừa người tiêu dùng và "khủng bố" những doanh nghiệp chưa đăng ký bảo hộ. "Người tiêu dùng khó phân biệt được sản phẩm đã đăng ký với sản phẩm đã được cấp bằng khác nhau như thế nào nên cứ cho đều là hàng tốt, đáng tin cậy. Thực chất có sản phẩm đăng ký nhưng không được cấp bằng vì nhiều lý do, ví dụ không có tính mới", Giám đốc một công ty sản xuất linh kiện xe gắn máy tại quận Tân Bình nói.
Trả lời VnExpress sáng nay, Phó Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ Hoàng Văn Tân thừa nhận thời gian xem xét cấp bằng bảo hộ sở hữu trí tuệ cho cả nội dung và hình thức hiện nay kéo dài khoảng 1 năm. Tuy nhiên ông Tân cho rằng: "Thủ tục đăng ký sở hữu trí tuệ của Việt Nam đang theo đúng thông lệ quốc tế và đã được đơn giản hóa theo hướng tối ưu". Theo ông, 1 năm là khoảng thời gian cần thiết để Cục xem xét, kiểm tra, thẩm định sản phẩm trước khi quyết định cấp bằng. Chỉ đến khi Luật Sở hữu trí tuệ có hiệu lực vào ngày 1/7/2006 thì mới rút ngắn thời gian cấp bằng kể từ thời điểm nộp hồ sơ xuống còn 6 tháng.
Ông Tân khẳng định, việc một số doanh nghiệp lợi dụng chi tiết "sản phẩm đã được đăng ký" trong quảng cáo, cung cấp thông tin cho người tiêu dùng là không minh bạch. "Chỉ có sản phẩm đã được cấp bằng độc quyền kiểu dáng, nhãn hiệu mới được Nhà nước bảo hộ và bảo vệ quyền lợi", ông Tân nhấn mạnh.
Phó Cục trưởng cho biết, tỷ lệ doanh nghiệp đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ trong năm nay tăng cao so với năm trước. 6 tháng đầu năm, số đơn đăng ký độc quyền kiểu dáng công nghiệp tại Cục Sở hữu trí tuệ đã tăng 64% so với cùng kỳ năm trước, đơn đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tăng 48%. "Tuy nhiên số đơn này đến năm sau mới được xem xét xong, nên tỷ lệ được cấp bằng vẫn chưa xác định", ông Tân nói.
Phan Anh
▪ Tin kinh tế ngày 8.12 (08/12/2005)
▪ Sáu lĩnh vực kết nối kinh tế VN- Singapore (08/12/2005)
▪ Có thể không bị truy nộp thuế khi chuyển nhượng tài sản (08/12/2005)
▪ VN Airlines: Tăng chuyến, chắc chắn chúng tôi lỗ (08/12/2005)
▪ Nông dân cần học cách tiết kiệm nước (08/12/2005)
▪ Công nhân Công ty càphê Đắc Nông khốn đốn vì nợ (08/12/2005)
▪ Vàng và dầu thô tăng giá mạnh (08/12/2005)
▪ Cam kết ODA cho VN 3,7 tỉ USD: Tăng mạnh so với năm trước (08/12/2005)
▪ DN xuất khẩu đèn huỳnh quang cần hợp tác với đối tác Ai Cập (08/12/2005)
▪ Trợ giá sai mục đích, ai hưởng lợi? (08/12/2005)