Những năm gần đây, tình trạng làm giả chế độ thương binh tại tỉnh Hà Tĩnh xuất hiện, ngày càng lan rộng với mức độ nghiêm trọng. Trong nhiều phiên họp HĐND tỉnh, các đại biểu đã chất vấn các ngành chức năng, nhưng chưa được giải quyết và trả lời thỏa đáng. Hàng loạt đối tượng ở nhiều xã các huyện trong tỉnh có dị tật, không một ngày đi chiến đấu tại chiến trường vẫn nghiễm nhiên trở thành thương binh. Điển hình là trường hợp ông Nguyễn Văn Thiêm ở xóm 2, xã Kỳ Liên, huyện Kỳ Anh, bị dị tật bẩm sinh ở môi và một số vết sẹo khác.

Năm 2003, nghe một số đối tượng "cò" làm chế độ thương binh giả, ông Thiêm đã bán đất được bảy triệu đồng để "chạy" và được xếp loại thương binh hạng 3 với thương tật 45%! Phong trào "thương binh hóa" không chỉ dừng lại ở xã Kỳ Liên mà lan rộng nhiều nơi trong tỉnh. Thậm chí, nhiều người coi đó là phương thức đầu tư để "xóa đói, giảm nghèo", sẵn sàng bỏ ra từ năm triệu đến hàng chục triệu đồng để "chạy" chế độ thương binh. Không ít người bị "cò mồi" lừa gạt. Trong khi đó, nhiều trường hợp đã bị thương khi tham gia chiến đấu, nhưng do không còn giữ được giấy tờ cần thiết để làm chế độ thương binh, nên không được hưởng chế độ thương tật gì.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, ông Võ Tá Lệ, ở khối bảy, phường Bắc Hồng, thị xã Hồng Lĩnh, bị thương ở đầu và chân trong một trận chiến quyết tử với quân đội Mỹ ở đồi Sim, Ba Lòng, Quảng Trị; được chữa trị ở bệnh xá dã chiến Nam Đông và an dưỡng ở Đoàn 200, Hương Sơn; đã tiến hành làm hồ sơ và có đồng đội tham gia đánh ở trận đó xác nhận, nhưng do thủ tục không đầy đủ nên không làm được chế độ thương binh. Mặc dù đã được bọn "cò" hứa sẽ giúp, nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, không có đủ tiền chạy, cho nên ông Lệ đành phải mang hồ sơ về.

Sở dĩ các vụ làm giả hồ sơ thương binh trót lọt là do có sự tiếp tay, câu kết của một số cán bộ thoái hóa biến chất ngành LĐ-TB-XH, Hội đồng Giám định y khoa với bọn "cò" để trục lợi bất chính. Bọn "cò mồi" gặp từng đối tượng vận động làm hồ sơ, thông qua cán bộ ngành thương binh - xã hội để hợp pháp hóa hồ sơ và chi tiền cho những kẻ biến chất trong Hội đồng Giám định y khoa để được xếp hạng. Giá "chạy" trung bình mỗi trường hợp từ năm đến bảy triệu đồng và cách tính xếp hạng thương binh được tịnh tiến theo số tiền chạy nhiều hay ít găm trong mỗi hồ sơ.

Qua quá trình điều tra, Ban chuyên án đã làm rõ các tội danh đưa hối lộ, nhận hối lộ, môi giới hối lộ, làm giả tài liệu, con dấu cơ quan, tổ chức của 17 bị can trong đường dây. Hàng loạt cán bộ của ngành LĐ-TB - XH bị khởi tố về tội nhận hối lộ như Lê bá Bào, Phó trưởng phòng (PTP) Thương binh, liệt sĩ, người có công của Sở LĐ-TB-XH Hà Tĩnh nhận 16 triệu đồng; Nguyễn Hồng Sơn, PTP LĐ-TB-XH huyện Kỳ Anh nhận 3,3 triệu đồng. Phan Sỹ Ấn, cán bộ Phòng LĐ-TB-XH huyện Cẩm Xuyên đã nhận hối lộ 150 triệu đồng của nhiều đối tượng và đưa hối lộ 10 triệu đồng để lo lót các hồ sơ thương binh rởm. Do được "bôi trơn", cho nên hàng loạt "hồ sơ ma" được xét duyệt, hợp pháp hóa dễ dàng.

Dương Thị Trâm, kế toán Hội đồng Giám định Y khoa tỉnh khai đã nhận 16,7 triệu đồng của 15 đối tượng để hối lộ các thành viên Hội đồng Giám định gồm Thái Thị Tuyết, Nguyễn Thị Hậu, Lê Đức Hiền.

Các đối tượng "cò" bị cơ quan điều tra khởi tố về tội đưa hối lộ gồm đủ thành phần như lái xe ta-xi, lao động tự do, làm ruộng, cán bộ công an về hưu. Bị can Lê Văn Hòa, sinh năm 1962, giáo viên Trường tiểu học Phú Gia, huyện Hương Khê, bị khởi tố về hành vi làm giả 36 hồ sơ các đối tượng dân công hỏa tuyến ở huyện Hương Khê để nhận bảy triệu đồng tiền công.

Điều tra vụ án này, Công an tỉnh Hà Tĩnh phát hiện hơn 100 thương binh giả, loại ra gần 5.000 đối tượng làm hồ sơ để hưởng chế độ. Tuy nhiên đây mới chỉ là "phần nổi của tảng băng chìm". Hiện vẫn tồn đọng khoảng 6.500 hồ sơ đề nghị giải quyết chế độ người có công, cơ quan điều tra đang tiếp tục xác minh làm rõ. Ngoài ra, từ đầu năm 2005 đến nay, Công an tỉnh Hà Tĩnh đã khởi tố 11 vụ, 22 bị can có liên quan việc giải quyết chế độ, chính sách xã hội đối với người có công trong ba thời kỳ cách mạng; xác định hàng nghìn hồ sơ không đủ điều kiện hưởng chế độ.

Qua điều tra vụ án cho thấy, có nhiều tồn tại, thiếu sót trong hướng dẫn, tiếp nhận, thẩm định hồ sơ, giám định thương tật, phê duyệt và ra quyết định cho các đối tượng lập hồ sơ hưởng chế độ. Việc quán triệt, triển khai chủ trương chưa sâu sát trong khi nhiều đối tượng hiểu chưa đầy đủ quy định về điều kiện làm hồ sơ để hưởng chính sách thương binh. Khâu xác nhận hồ sơ ở thôn, xã, huyện, các cấp, các ngành thiếu chặt chẽ. Người làm chứng xác nhận việc bị thương cho các đối tượng thiếu căn cứ, dẫn đến một số hồ sơ thủ tục không bảo đảm vẫn được giải quyết chế độ. Việc tiếp nhận, thẩm định hồ sơ ở cấp huyện và tỉnh lỏng lẻo.

Ngay sau khi đường dây này bị Công an Hà Tĩnh triệt phá, đã có hơn 500 thư của các tầng lớp nhân dân gửi Công an Hà Tĩnh hoan nghênh việc điều tra khám phá thành công vụ án, đồng thời đề nghị xử lý nghiêm các đối tượng phạm tội và tiếp tục phát giác những đối tượng không đủ tiêu chuẩn thương binh. Công an Hà Tĩnh đang khẩn trương kết luận điều tra vụ án nhằm xử lý nghiêm các bị can trước pháp luật.