Ngã trong thể thao dễ gây tổn thương xương bánh chè.

Một số trẻ nhỏ hay bị trật xương bánh chè lúc gấp gối, lâu ngày lực co duỗi cẳng chân yếu sẽ hẳn đi. Đây là biểu hiện bệnh lý bẩm sinh, có thể điều trị bằng phẫu thuật. Ở những người khác, xương bánh chè cũng dễ bị tổn thương do tai nạn hoặc các sai lầm trong vận động.

Xương bánh chè che mặt trước khớp gối. Vắt mặt trước xương này là gân cơ tứ đầu đùi, hai bên có các dây chằng giúp cho gối vừa cử động linh hoạt vừa vững chắc. Dưới các dây chằng có các bao hoạt dịch, giúp bôi trơn khớp gối.

Khớp gối khá khỏe và chắc, ít bị trật trong sinh hoạt, lao động, thể thao. Điều này chỉ xảy ra khi có sang chấn nặng. Tuy vậy, nhiều khi các bao hoạt dịch khớp gối dưới gân cơ tứ đầu, lồi củ xương chày bị viêm đau, hạn chế cử động và phải được điều trị.

Tận cùng gân cơ tứ đầu bám ở lồi củ trước xương chày. Ở nhiều trẻ dậy thì, chỗ bám này bị gồ lên và bong ra (không biết rõ nguyên nhân). Đây là bệnh lý lành tính nhưng gây hạn chế vận động, nhất là thể thao, cần được khám và điều trị sớm.

Ở trẻ nhỏ, một số em hay được phát hiện xương bánh chè trật sang bên (thường là bên ngoài) lúc gấp gối. Lúc duỗi gối, bánh chè lại trở về vị trí. Do trật đi trật lại rất nhiều lần nên xương bánh chè mất dần vai trò điểm tựa đòn bẩy, khiến lực duỗi cẳng chân cũng yếu đi. Đây là bệnh trật xương bánh chè bẩm sinh, nên mổ.

Xương bánh chè nằm sát ngay dưới da, không được cơ che phủ nên dễ bị tổn thương. Các thương tích do tai nạn giao thông, lao động, thể thao (như đụng dập mạnh vào nền đường, sân xi măng, gỗ, vật cứng) tác động vào xương bánh chè có thể gây chảy máu, gãy hở xương, nặng hơn có thể làm trào dịch gối, nhiễm khuẩn khớp. Chấn thương này phải được băng bó sạch, cố định gối thẳng, chống đau rồi chuyển ngay đến bệnh viện có chuyên khoa.

Trường hợp gãy vỡ xương bánh chè thành hai hoặc nhiều mảnh, xương sẽ bị toác rộng và có thể tràn máu vào gối, thông vào khớp. Nên cố định ngay khớp gối thẳng, giảm đau và chuyển về bệnh viện chuyên khoa. Trường hợp này không thể đắp thuốc bảo tồn được.
Hiện nay, xương bánh chè vỡ đã được mổ rất thành công. Sau mổ, ổ gãy được cố định vững chắc; bệnh nhân gấp duỗi, vận động được sớm mà không cần bó bột hay cố định lâu (làm hạn chế động tác của khớp).

GS Dương Đức Bính, Sức Khỏe & Đời Sống