Giáo việc hướng dẫn nghề dệt cho học viên của Trung tâm lao động xã hội số 2 (xã Yên Bài, Ba Vì, Hà Tây).

Không thuốc đặc hiệu, không đủ chỗ tiếp nhận, chữa trị cho số người nghiện đang ngày càng gia tăng; không ngăn chặn được nguồn ma túy và tâm lý đã nghiện thì mãi mãi nghiện, không cách gì thoát khỏi... đang là những lực cản đối với công tác cai nghiện ma túy.

Dường như báo cáo nào của các bộ, ngành đều nhận định tệ nạn ma túy vẫn diễn biến phức tạp, số người nghiện mới gia tăng. Ngay sáng nay, tại lễ mít tinh nhân ngày Quốc tế phòng chống ma túy 26/6, Phó thủ tướng Phạm Gia Khiêm, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm, cũng ghi nhận: "Tình hình tệ nạn ma túy có chiều hướng ngày càng nghiệm trọng. Nhiều loại ma túy mới xuất hiện trong khu vực đang đe dọa chúng ta". Một trong những nguyên nhân theo ông Khiêm là công tác cai nghiện đang rất khó khăn do chưa có thuốc nào chữa dứt điểm được căn bệnh này, chỉ có thuốc hỗ trợ cắt cơn.

Theo Ủy ban Quốc gia phòng chống AIDS và phòng chống tệ nạn ma túy, mại dâm, cuối tháng 11/2003, cả nước có 160.000 người nghiện, đó là chưa kể số trong các trại giam, cơ sở giáo dục, trường giáo dưỡng do ngành công an quản lý. Nhưng theo báo cáo của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, 6 tháng đầu năm, hệ thống trung tâm cai nghiện cả nước mới tiếp nhận, cai nghiện cho 10.240 người. Các trung tâm dù muốn cũng không thể tiếp nhận hơn bởi đa số trong tình trạng quá tải. Hà Nội - nơi đầu tư khá lớn cho việc xây dựng, nâng cấp mở rộng trung tâm cai nghiện - song 6 trung tâm cũng ở trong tình trạng quá tải. Đầu tháng 5 vừa qua, Chi cục phòng chống tệ nạn xã hội Hà Nội phải có công văn đề nghị Công an thành phố tạm dừng bắt đối tượng nghiện vì hết chỗ tiếp nhận.

Như vậy phần lớn người nghiện vẫn sống ngoài cộng đồng. Họ chính là đối tượng lôi kéo, rủ rê thêm nhiều người cùng nghiện và nhiều học viên sau cai tái nghiện. Ông Nguyễn Vi Hùng, Chi cục trưởng Phòng chống tệ nạn xã hội Hà Nội, từng có lần phân trần là nếu công an và ngành chức năng ngăn chặn được nguồn ma túy tuồn vào Việt Nam thì số người nghiện mới sẽ không gia tăng. Lúc đó các trung tâm cai nghiện có thời gian, tiền của đầu tư để tập trung chữa trị cho số nghiện cũ. Như thế công tác cai nghiện mới hiệu quả, chứ như hiện nay tỷ lệ tái nghiện sau 1-2 năm đi cai tập trung lên đến 80-90%.

Thực ra không chỉ ông Hùng mà hầu hết người dân cho rằng phải ngăn chặn được nguồn cung cấp ma túy thì cầu ắt sẽ giảm. Trong một cộng đồng có thể mua ma túy dễ dàng thì những học viên sau cai rất dễ bị lôi kéo tái nghiện. Thế nhưng, trong cuộc trao đổi với VnExpress sáng nay, Phó giám đốc Công an Hà Nội Đỗ Kim Tuyến lại cho rằng cái khó nhất của công tác phòng chống ma túy là chữa trị cho người nghiện. "Nếu không giải quyết cái gốc này thì tình hình tội phạm vẫn còn phức tạp bởi vẫn còn nhu cầu sử dụng ma túy. Nếu đưa hết người nghiện vào trung tâm thì chắc chắn tội phạm bên ngoài sẽ giảm", ông Tuyến nói. Rõ ràng đã có sự thiếu thống nhất giữa các ngành cùng tham gia phòng chống ma tuý.

Một lực cản đối với công tác cai nghiện hiện nay đó là quan niệm cho rằng một khi đã trở thành người nghiện ma túy thì sẽ mãi mãi là người nghiện ma túy. Từ thực tế là rất nhiều người nghiện đi cai 3-4 lần, thậm chí 10 lần song vẫn nghiện, nhiều gia đình và cả chính quyền địa phương ở nhiều nơi có con em mắc nghiện đã nản lòng cho rằng cuộc đời con em mình thế là chấm dứt. Tâm lý buông xuôi này khiến công tác cai nghiện vốn đã khó, lại càng khó hơn.

Theo ông Antonio Maria Costa, Giám đốc điều hành cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm của Liên hợp quốc, các nghiên cứu lớn và kết quả thử nghiệm y học luôn chứng minh cai nghiện ma túy có hiệu quả, giúp người cai được ma túy, phòng ngừa lây nhiễm HIV/AIDS. Các chương trình cai nghiện góp phần giảm bớt tội phạm, giảm sự lây lan bệnh truyền nhiễm và rối loạn trật tự xã hội. Các chuyên gia đã tính toán cứ 1 đôla Mỹ đầu tư cho cai nghiện sẽ giảm được 4-7 đôla Mỹ chi phí cho hoạt động phòng chống tội phạm liên quan đến ma túy.

Vì thế, nhân ngày Quốc tế phòng chống ma túy hôm nay, Tổng thư ký Liên hợp quốc Kofi Anna đã truyền đi bức thông điệp "Ma túy- cai nghiện có hiệu quả". Còn tại Việt Nam, Phó thủ tướng Phạm Gia Khiêm hôm nay một lần nữa nhấn mạnh tới 3 khâu quan trọng của công tác phòng chống ma tuý là: phòng ngừa tệ nạn ma tuý; đấu tranh với tội phạm ma tuý và cuối cùng nâng cao hiệu quả công tác cai nghiện. Nếu làm tốt cả 3 khâu thì tội phạm ma tuý cũng như số người nghiện sẽ giảm, công tác cai nghiện sẽ không vấp quá nhiều như hiện nay.

Như Trang